Als overheid slim aan de slag met crowdfunding

Alleen al via Voor je Buurt werd in 2016 met 156 succesvolle campagnes ruim 1 miljoen euro opgehaald door donaties van 15.500 supporters. Niet alleen ontdekken steeds meer buurthuizen, sociaal ondernemers, festivals en kinderboerderijen crowdfunding, ook gemeenten en provincies pakken steeds vaker een actieve rol op bij civic crowdfunding: ze dragen vanuit subsidie bij, starten een eigen crowdfundingplatform en organiseren crowdfundingtrainingen voor initiatiefnemers. Hoe kunnen gemeenten en provincies civic crowdfunding succesvol inzetten?

Civic crowdfunding: altijd een concreet project

Bij crowdfunding starten initiatieven een campagne om binnen hun eigen netwerk geld, hulp en materiaal in te zamelen om daarmee hun project te realiseren. Kenmerkend aan crowdfunding is dat er altijd een concreet project is, een doelbedrag en een afgebakende periode van één tot twee maanden waarbinnen het geld moet worden opgehaald. Lukt dat niet, dan krijgen alle donateurs hun bijdrage weer teruggestort. Bij Voor je Buurt geven gemiddeld 100 mensen een bijdrage aan een crowdfundingcampagne en worden bedragen tussen de 300 en 40.000 euro opgehaald.

Crowdfunding is veel meer dan een instrument om geld op te halen. Het zorgt voor betrokkenheid, eigenaarschap, bekendheid en het laat zien dat een project draagvlak heeft. En dat is ook cruciaal voor de meeste crowdfundingprojecten: wat is een festival zonder bezoekers, een buurttuin zonder mensen die tuinieren en een glijbaan zonder buurtbewoners die een oogje in het zeil houden? Uit onderzoek onder supporters van crowdfundingcampagnes wordt deze impact ook zichtbaar: 82 procent voelt zich meer betrokken, 55 procent voelt zich mede-eigenaar en 66 procent wil actief meehelpen om van het initiatief een succes te maken.

Actieve rol van gemeenten en provincies bij civic crowdfunding

Maatschappelijke initiatieven die via crowdfunding worden gerealiseerd raken vaak aan de verantwoordelijkheid en de ambities van een lokale overheid. Denk aan een buurttuin of een speeltoestel in de openbare ruimte, een nieuw informeel zorgconcept dat eenzaamheid tegengaat of een uitkijktoren om meer mensen naar een natuurgebied te trekken. Er zijn dan ook goede redenen om als gemeente of provincie een actieve rol op te pakken in het stimuleren en mogelijk maken van crowdfunding voor dit soort initiatieven. Veel gemeenten willen initiatieven ‘faciliteren’, en in plaats van burgerparticipatie is overheidsparticipatie het nieuwe toverwoord.

Maar wij zien dat overheden worstelen met het vormgeven van die nieuwe rol. Op hun beurt kijken initiatiefnemers vaak nog als eerste naar de gemeente als het gaat om het financieren of uitvoeren van hun initiatief of idee. Als de initiatiefnemers de mentaliteit hebben om gewoon van start gaan en niet te wachten op de overheid, dan is crowdfunding een katalysator die overheden dwingt in hun nieuwe rol. Dan kan crowdfunding onderdeel zijn van de moderne basisinfrastructuur die nodig is om initiatieven te realiseren en te financieren.

Succesvolle rol van de gemeente of provincie bij crowdfunding

Maar hoe maak je als gemeente of provincie crowdfunding op lokaal niveau tot een succes? Vanuit Voor je Buurt werkten wij de afgelopen 4 jaar samen met ruim 25 verschillende gemeenten, stadsdelen en provincies en hebben daaruit geleerd dat er vijf succesfactoren zijn voor de rol van een gemeente of provincie bij crowdfunding.

1. Bekendheid crowdfunding vergroten

Voor veel initiatiefnemers is crowdfunding nog onbekend. Ze hebben er nog nooit van gehoord, denken dat het alleen om het inzamelen van geld gaat of kennen alleen voorbeelden van succesvolle startups in Amsterdam. Als gemeente kun je lokale voorbeelden laten zien, ervaringen en tips van crowdfunders delen en bijvoorbeeld als wethouder een via crowdfunding gerealiseerd initiatief in het zonnetje zetten. Dat kan via Facebook, een nieuwsbrief of website. Maar minstens zo belangrijk is dat professionals die veel contact hebben met initiatiefnemers crowdfunding ook meenemen in hun gesprekken.
 

2. Toegang tot een (lokaal) crowdfundingplatform

Als je crowdfunding voor maatschappelijke initiatieven actief promoot is het ook belangrijk dat je initiatiefnemers toegang geeft tot en doorverwijst naar een goed werkend en betrouwbaar crowdfundingplatform. Door een wildgroei aan crowdfundingplatforms is het niet makkelijk te bepalen welk platform betrouwbaar is qua privacy, een derdengeldenrekening heeft, goed betaalbaar is en op state-of-the-art techniek draait. Daarin heb je als overheid een belangrijke verantwoordelijkheid. Ook kun je crowdfunding toegankelijker en laagdrempeliger maken met een lokaal platform. Dat kan met een portal bij Voor je Buurt met daarop lokale informatie en campagnes zoals in Leeuwarden. Voor grotere gemeenten, provincies of regionale samenwerkingsverbanden kan het ook interessant zijn om een eigen crowdfundingplatform te starten, zoals het Utrechtse platform www.voorjestadsie.nl.
 

3. Trainingen en individuele begeleiding bij opzetten campagne

Het opzetten van een succesvolle crowdfundingcampagne vraagt specifieke expertise die initiatiefnemers vaak nog niet hebben. Cruciaal voor het inzetten van crowdfunding als gemeente of provincie is het organiseren van trainingen en het geven van individuele begeleiding. Ook kun je er voor kiezen om de professionals van de gemeente zelf, bijvoorbeeld de wijkmanagers of de sociaal makelaars, op te leiden tot crowdfundingcoach.
 

4. Crowdfunding ingebed in strategie en beleid van overheid

Crowdfunding stimuleren werkt alleen als het meer is dan een losstaand experiment en het ingebed wordt in de strategie en het beleid van een overheid. Dat betekent dat er voldoende kennis over crowdfunding in huis moet zijn om er actief over te communiceren en een plek te geven binnen het beleid. Ook betekent het dat initiatiefnemers goed de weg moeten kunnen vinden als ze de gemeente nodig hebben voor een vergunning, een locatie of als samenwerkingspartner.
 

5. Meedoen via matchfunding

Ziet een gemeente de meerwaarde van crowdfunding en stimuleert ze initiatieven actief om te gaan crowdfunden? Dan is een logische vervolgstap dat je ook financieringsstromen vanuit de gemeenten of provincie hiervoor inzet. Dat kan met matchfunding: met subsidie op een structurele manier bijdragen aan crowdfundingcampagnes. Bijvoorbeeld zoals de Provincie Zuid-Holland dat doet. Groene initiatieven kunnen een bijdrage tot €5.000 aan hun campagne krijgen als ze ook minimaal €5.000 via crowdfunding in hun eigen netwerk ophalen.
 

Aster van Tilburg is civic crowdfundingadviseur bij Voor je Buurt, het grootste crowdfundingplatform voor lokale maatschappelijke initiatieven in Nederland en expertisecentrum op het gebied van civic crowdfunding. Voor je Buurt begeleidt overheden bij het succesvol inzetten van civic crowdfunding. Meer weten? Neem contact op via aster@voorjebuurt.nl of 020-3377055.