In elke editie van Straatbeeld schrijft een expert een column over het desbetreffende thema van het magazine. In editie 4 van dit jaar aan het woord: Thijs van Spaandonk. Thijs van Spaandonk is architect en stedenbouwkundig ontwerper en mede-oprichter van Bright, een R&D laboratorium voor de leefomgeving. Hij was Ateliermeester van de City Deal Openbare Ruimte die op 25 april 2024 werd afgeslopen met de slotmanifestatie ‘Welkom in Integralië’.
Expertcolumn Thijs van Spaandonk: Wat geven we door?
De openbare ruimte staat onder druk. De bevolking neemt toe en steden worden verder verdicht. Door het intensievere gebruik van onze steden slijt de openbare ruimte sneller. Met als gevolg: opengebroken straten die, zodra het werk eindelijk klaar is, even later weer openliggen, met bijbehorende ergernis van bewoners. Naast het permanente onderhoud van de stad moeten verschillende grote opgaven aangepakt worden. Klimaatadaptatie, energietransitie, de transitie naar een circulaire economie en het versterken van de biodiversiteit.
Alles komt samen in een nu al volgepropte openbare ruimte. Geparkeerde auto’s concurreren met ruimte voor ontmoeting, warmtenetten met boomwortels en transformatorhuisjes met speelplekken. De complexiteit wordt vergroot doordat veel van de ruimteclaims een andere (probleem)eigenaar hebben: bewoners, gemeente, netbeheerders en leveranciers van gas, water, elektriciteit en warmte hebben allemaal een andere behoefte die veelal haaks op elkaar staan.
Maar zonder een integrale aanpak blijven de verschillende actoren vechten om iedere centimeter openbare ruimte. Zonder een integrale aanpak neemt de graafschade alleen maar toe. Zonder een integrale aanpak wordt het beheer en onderhoud van de boven- en ondergrondse openbare ruimte onbetaalbaar. Zonder een integrale aanpak wordt de overlast voor bewoners alleen maar groter. Kortom, er zijn genoeg rationele argumenten te benoemen die een integrale aanpak van het ontwerp, de realisatie en het beheer en onderhoud van de boven- en ondergrondse openbare ruimte niet meer dan logisch maken.
Maar ik wil aan de reeks rationele argumenten ook nog een andersoortig argument toevoegen. Afgelopen maart sprak ik een collega stedenbouwkundige uit Wellington, Nieuw-Zeeland. Ook daar is er een noodzaak voor een integrale aanpak van de openbare ruimte vanwege de drukte in de ondergrond en uiteraard het sluimerende risico van een een mogelijke aarbeving. Maar hij vertelde dat er nog iets anders speelt bij het werken in de stedelijke ondergrond. De ondergrond is namelijk de plek waar de vorige generaties in ter aarde zijn gesteld. Het graven in de stedelijke ondergrond brengt dus ook het risico met zich mee de laatste rustplaats van de voorouders te verstoren. Het begrip graafrust krijgt daarmee een hele andere betekenis.
Wellicht heeft de ondergrond voor Nederlanders niet de spirituele betekenis die het voor de Maori heeft, waarbij de ondergrond ons in het hier en nu verbindt met vorige generaties. Maar ik denk dat het besef dat de stedelijke openbare ruimte iets is dat we doorgeven aan volgende generaties in het nuchtere Nederland kan helpen de rationele argumenten voor een integrale aanpak te voorzien van een ethisch kader. We gunnen onze kinderen toch alleen het allerbeste?
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
De toekomst van het verkeersbord: duurzaam en circulair
30 okt om 10:42 uurOp verschillende plekken in het land staan ze al langs de weg: de verkeersborden van honderd procent gerecycled…
De omgevingsvisie als startpunt voor een beweegvriendelijk Ede
22 okt om 08:19 uurDe Omgevingswet is bij uitstek een instrument om de beweegvriendelijke omgeving een boost te geven. Het begint…
Young professional in de openbare ruimte: Linda Siekman
11 okt om 11:00 uurOok in de openbare ruimte is de zoektocht naar een nieuwe generatie gaande. Straatbeeld geeft ter inspiratie in…
Gemeente en gebruiker profiteren van Marktstroom
13 sep om 08:20 uurAl zestig jaar levert Seijsener onder andere stroomkasten. Voor plezier- en beroepsvaart, campings en…
Ontmoet gemeente De Ronde Venen op Vakbeurs Openbare Ruimte
11 sep om 09:11 uur"Ik zorg voor de schoonheid van de gemeente. Want als het groen niet goed wordt bijgehouden, dan wordt het een…
‘Er is één regel die we niet versoepelen: we werken veilig of we werken niet’
15 aug om 09:00 uurIn deze rubriek bieden we makers van de openbare ruimte de mogelijkheid om elkaar vragen te stellen. Erwin…
Hoeveel ruimte vraagt toegankelijkheid?
13 aug om 08:32 uurDat iemand die een hulpmiddel gebruikt om zich voort te bewegen meer ruimte nodig heeft, dat weten de meesten…
Beheer en toegankelijkheid: puntjes op de i
5 aug om 08:45 uurVoor het toegankelijk maken van de openbare ruimte zijn de puntjes op de i van doorslaggevend belang. Die…