Door co-creatie gedragen herinrichting De Kwakel méér dan geslaagd 

Wat voorafging  

In De Kwakel stond een aantal jaar geleden een aantal ontwikkelingen op stapel, waaronder het vervangen van de riolering en het openbaar gebied. Hiermee ontstond de kans om deze ontwikkelingen samen met de behoeften van bewoners te vatten in een totaalplan. “Door cofinanciering van de Stichting Leefomgeving Schiphol (SLS) kon in het dorpshart het geplande onderhoud bovendien worden uitgebreid met een volledige herinrichting waarbij gebruikt is gemaakt van hoogwaardige materialen”, begint Albert van der Veldt, als projectleider openbare ruimte betrokken. “Om te komen tot draagvlak onder de bewoners is een werkgroep opgericht en is een mooi ontwerp tot stand gekomen”.  

Dat ontwerp heeft gestalte gekregen nadat drie landschapsontwerpers een schetsontwerp hadden ingeleverd, waaruit de werkgroep kon kiezen. Met de partij die in de ogen van de werkgroep het meest aansprekende ontwerp had gemaakt, is verder samengewerkt naar een definitief ontwerp.  

Inwoners aan het hoofd 

Via het co-creatietraject kregen de inwoners verregaande zeggenschap over hoe het centrum van De Kwakel eruit moest komen te zien. “Zij mochten beslissen en stonden aan het hoofd, de gemeente was er enkel om minimale eisen, bijvoorbeeld het aantal parkeervakken, te bewaken. Dit traject, met hoge mate van co-creatie, kan gezien worden als een pilot voor eventuele vervolgprojecten in het kader van de Omgevingswet.” 

Vanuit de bewoners was er een grote wens voor een centraal en aantrekkelijk dorpsplein. “Die is er nu gekomen”, vertelt Caroline Jansen, overall projectleider ruimtelijke ontwikkeling . “Op dit plein kunnen  bijvoorbeeld feesten worden georganiseerd en kan een tent worden neergezet. Ook kan de markt er dagelijks staan. Het gemeenschapsgevoel wordt hiermee zeker aangemoedigd.” 

In de werkgroep werd de wens uitgesproken voor een grotere supermarkt. De eigenaar van de kleinere supermarkt, die er nu nog is, heeft hierop een plan ontwikkeld voor een grotere supermarkt aan het dorpsplein . Het project supermarkt is nu nog niet af, maar wordt in 2025 afgerond. Boven de supermarkt komen woningen.” 

Vervanging riool als aanleiding 

Hoewel het centrum nu een enorme upgrade heeft gekregen, was dit aanvankelijk niet de aanleiding van het project. “De directe aanleiding was namelijk het vervangen van het rioolsysteem, groot onderhoud aan de openbare ruimte en enkele bouwinitiatieven, legt Van der Veldt uit. “Voor het project lag er nog een gemengd rioolsysteem. Nu hebben we een gescheiden en klimaatadaptief systeem aangebracht. Als regenwaterriool hebben we een drainage infiltratieriool aangebracht. Dat systeem staat rechtstreeks in verbinding met oppervlaktewater  en  kan water zowel afvoeren als aanvoeren, wat verdroging voorkomt.” 

Het systeem is ook doorgerekend, met hydraulische berekeningen zodat het systeem voldoet aan de eisen die in het water- en rioleringsplan zijn opgenomen. “Daarnaast hebben we ook  een stresstest gedaan. Dat is een simulatie van een extreme regenbui die in theorie één keer in de 100 jaar zou kunnen vallen. Hierbij hebben we gekeken naar oppervlakkige afstroming. Met bestrating moeten we dan zorgen dat het water kan afstromen naar de gesitueerde watergangen of de drie aangelegde wadi’s  zodat het water bijvoorbeeld niet in een winkel of  woonhuis stroomt. Dit alles moet ervoor zorgen dat er geen wateroverlast ontstaat, er mag eventueel water op straat komen te staan, maar het mag niet de omliggende panden inlopen.” 

Uitdagingen 

Tijdens het herinrichtingsproject waren er diverse uitdagingen. “Zo bestaat het project voor een deel uit archeologisch gebied, moest er een oplossing bedacht worden voor de bussen die door de straat rijden en moesten de winkels enigszins bereikbaar blijven.” “Hierin is het mooi dat de aannemer echt heeft meegedacht”, vervolgt Jansen. “Er wonen veel oudere mensen rondom het heringerichte gebied en zij vonden de omloop, die ontstond als gevolg van afzettingen voor de werkzaamheden, aardig groot. De aannemer heeft hierop allerlei doorsteken gecreëerd, waardoor het een stuk minder omvangrijk werd voor de oudere bewoners.” 

Een fijne bijkomstigheid is dat er overeenstemming is gekomen voor gebruik van de parkeerplekken bij de nabijgelegen Rooms-Katholieke kerk. “Je merkt wel dat in zo’n relatief kleine dorpskern mensen graag meedenken. Dit is daar een mooi voorbeeld van. Natuurlijk hebben we de inwoners wel gevraagd zoveel mogelijk op de fiets te komen, maar wanneer dat echt niet mogelijk is, is het erg fijn als je toch netjes je auto kwijt kunt. Ook als er een groot gedeelte van het centrum wordt heringericht.”  

Verder is tijdens de werkzaamheden de bushalte verplaatst. “We hebben hier en daar dus wel wat zaken moeten verschuiven of verplaatsen, maar we hebben er wel bewust voor gekozen om de hinder tijdens de uitvoering  kort en hevig te laten zijn en dus zo snel mogelijk te werken, in plaats van dat het allemaal in etappes zou gaan”, legt Van der Veldt uit.  

Inrichtingselementen  

De subsidie vanuit de SLS maakte het in dit project mogelijk om gebruik te maken van meer hoogwaardige materialen. “Zo hebben we ervoor kunnen kiezen om voor de klinkers gebakken materialen te gebruiken”, vertelt Van der Veldt. “Verder hebben we de verlichting voor het plein aan spandraden bevestigd zodat de verlichting als een warme deken het plein verlicht Alle openbare verlichting is nieuw en wordt aangestuurd met een kast die wij zelf kunnen bedienen. Ook is er een stroomkast gekomen waarvan de markthouders gebruik kunnen maken.” Tevens zijn er wadi’s geplaatst met beplanting erin. “Als geheel heeft het dus een behoorlijke plus gekregen ten opzichte van de oorspronkelijke plannen voor de herinrichting en dat is wel iets waar we ontzettend trots op zijn”, stellen Van der Veldt en Jansen tevreden.