Apeldoorn zet volop in op beweegvriendelijke leefomgeving

Linda Hooijer is van oorsprong landschapsarchitect. “Ik heb me altijd gericht op de buitenruimte,” legt ze uit. “Wat mij aantrok in landschapsarchitectuur is het creatieve aspect: zelf ruimtelijke ontwerpen maken en slimme, geïntegreerde oplossingen vinden. Die creativiteit kan ik goed kwijt in mijn rol als programmamanager Leefomgeving en community building. Ik zoek vaak naar manieren om dingen met elkaar te verbinden, bijvoorbeeld door relaties te leggen tussen het ruimtelijke en sociale domein, maar ook tussen de gemeente, inwoners en partners. Hoewel je binnen een gemeentelijke organisatie niet volledig vrij bent, is er toch ruimte voor eigen invulling. Ik werk vaak aan nieuwe projecten en doe veel pilots. Tegelijkertijd werk je wel binnen een organisatie met zo'n tweeduizend medewerkers.”

De maatschappelijke rol van de buitenruimte

De beweegvriendelijke omgeving is al geruime tijd een belangrijk thema in Hooijers werk. “Als ontwerper had ik al te maken met diverse onderwerpen binnen de openbare ruimte, waaronder de beweegvriendelijke omgeving,” vertelt ze. “Van 2018 tot 2022 was ik programmamanager van Gezinsstad Apeldoorn, waar we ons richtten op het aantrekkelijker maken van de stad voor gezinnen. Het programma had drie speerpunten: Buitenruimte voor iedereen, Gezond en veilig opgroeien, en Generaties en culturen verbinden. Vanaf dat moment ging ik me meer verdiepen in de maatschappelijke rol van de buitenruimte, bijvoorbeeld in hoeverre deze de gezondheid van mensen beïnvloedt.”

Toename van samenwerking

Volgens Hooijer is de aandacht voor een beweegvriendelijke omgeving en ontmoeting in de buitenruimte de afgelopen tien jaar aanzienlijk gegroeid. “Je ziet het thema steeds vaker terugkomen in projecten. We zijn ons vanaf het begin bewust dat we hierover moeten nadenken. Bovendien merk ik dat er steeds meer samenwerking is tussen verschillende domeinen en afdelingen, wat ook nieuwe financieringsmogelijkheden met zich meebrengt. Daarnaast groeit het besef dat spelen, bewegen en ontmoeten op diverse manieren kunnen worden ingevuld. Je kunt een 3x3 basketbalveldje aanleggen, maar het is net zo belangrijk om te bedenken hoe je ervoor zorgt dat het daadwerkelijk gebruikt wordt.”

Hooijer ziet vooral op dat vlak een grote verandering. “Er was een tijd waarin participatie beperkt was tot een eenmalige inspanning, waarbij slechts een klein deel van de bewoners werd betrokken. Nu pakken we het veel zorgvuldiger aan. We kijken naar de samenleving als geheel, stellen de doelgroepen centraal en ondersteunen steeds meer bij het faciliteren van initiatieven. Elk project vraagt om maatwerk.”

Buitenkansen 

Apeldoorn staat bekend als een groene stad, midden op de Veluwe. Je zou kunnen denken dat de stad per definitie daarmee al beweegvriendelijk is. “Ik ben ooit begonnen met het inspiratieproject Buitenkansen in 2020. Er was best veel groen in Apeldoorn en dat lag er over het algemeen schoon, heel en veilig bij lag. Maar de uitdaging is dat al dat groen en de gehele openbare ruimte goed gebruikt wordt, zodat het meer betekenis krijgt voor de bewoners. Het uitvoeringsprogramma Spelen, bewegen en ontmoeten, waar we nu mee bezig zijn, komt hier direct uit voort. Buitenkansen heeft heel veel bewustzijn gecreëerd en is een soort kapstok geworden voor allerlei projecten op dit thema. En we werken ook heel goed samen met provincie Gelderland en de Gelderse Sportfederatie op dit vlak.” 

Geen garantie 

Buitenkansen werd zo goed ontvangen in de gemeente dat het nu ook is verankerd in de Omgevingsvisie van Apeldoorn. “Dat is voor mij een bevestiging dat we goed bezig zijn, het is echt fijn dat het erin staat. Toch is dat nog geen garantie dat het dan vanzelf wel goed komt met die beweegvriendelijke omgeving. Bij Spelen, Bewegen en Ontmoeten moeten we vaak nog de plek veroveren. Want iedereen is wel voor beweegvriendelijke plekken, maar zodra dat ten koste gaat van een parkeerplek of het komt direct voor je woning wordt het toch minder aantrekkelijk voor mensen."

Wat daarbij kan gaan helpen is dat we zijn gestart met het ontwikkelen van beleid voor spelen, bewegen en ontmoeten dat straks ook wordt vastgesteld. “Tot nu toe hadden we dat gek genoeg nog niet. Ik hoop dat we daarmee iedereen goed kunnen bedienen, en dat er  zowel aandacht is voor hardware, software en orgware en samenwerking met partners. Ik hoop dat we door zaken vast te leggen in beleid we straks sneller worden in de uitvoering. Maar we moeten er wel voor waken dat we de niet hele buitenruimte dichttimmeren. Er moet ruimte overblijven om flexibel mee om te gaan, om maatwerk te kunnen leveren en ruimte te houden voor de behoeften van later.” 

Meiden in de openbare ruimte 

Sinds dit jaar is Apeldoorn ook gestart met een participatief actieonderzoek met de Hogeschool Arnhem-Nijmegen dat gaat over hoe de openbare ruimte uitnodigt tot meer gebruik door meiden. “We zijn dit project gestart omdat we erachter willen komen wat meiden belangrijk vinden in de buitenruimte en wat ze nodig hebben om zich er thuis te voelen. We hebben om te beginnen zeventig meiden geïnterviewd waaruit duidelijk naar voren komt dat ze zich niet altijd welkom voelen in de openbare ruimte. Ik vind het echt rottig om te horen dat dat zo is. Het gekke is dat er in het buitenland al veel meer aandacht voor is. Zo zat ik onlangs bij een online presentatie waar ook de burgemeester van Londen bij aanschoof. Dat geeft wel aan dat ze daar wat verder zijn op dit thema. Dat het hier nog in de kinderschoenen staat heeft misschien te maken met het feit dat we het lastig vinden om in doelgroepen te denken. We krijgen al snel het idee dat we dan andere groepen uitsluiten, maar soms is de focus op een specifieke groep helpend om de nodige verandering te maken.” 

Apeldoorn op MOVE24 

Gemeente Apeldoorn is samen met de Gelderse Sport Federatie en provincie Gelderland gastheer van MOVE24, het event voor de beweegvriendelijke omgeving, op 15 oktober bij Omnisport in Apeldoorn. De gemeente verzorgt ook een aantal sessies.

Kijk voor het volledige programma én aanmelden op www.move24.nl