35 jaar Speelplan: kinderen van jongs af aan naar buiten krijgen

Spelen is er bij Walid Rahman met de paplepel ingegoten. De oma van de directeur van Speelplan werkte vroeger bij een speeltuinvereniging in Amsterdam en nam Walid en zijn broer Rachied vaak mee. Bovendien was vader Mohamed werkzaam in de speelbranche: “Hij werkte bij de gemeente Amsterdam al in de speelwereld en toen hij daarna als vertegenwoordiger van speeltoestellen actief was, zat hij ’s avonds schetsen en ontwerpen te maken voor de klant. Als het was verkocht, nam hij mij en mijn broer altijd mee. Zo rol je er als kind al in”, vertelt hij over hoe hij in de voetsporen van zijn familieleden trad.

De oprichting

De stap naar werken in de speelbranche maakte Rahman in 2005, toen zijn vader hem vroeg zijn rechterhand te worden bij het net door hem overgenomen Speelplan. Dat bedrijf was in 1989 opgericht door Arie Bezemer, een oud-collega van Mohamed bij de gemeente Amsterdam. Bij gemeenten groeide in die jaren de behoefte aan deskundigheid op het gebied van spelen, waarna Bezemer in het gat dook en een ontwerpbureau voor speeltuinen startte, Speelplan.  

Mohamed Rahman werkte in die tijd nog als vertegenwoordiger bij een speeltoestellenleverancier en kwam hij bij veel gemeenten over de vloer. In 1999 benaderde Frits Kok, de oprichter van Data Control Transponder Technology (DCTT)  hem om te helpen dit beheermanagementsysteem voor speeltoestellen in de markt te zetten.

Vier jaar later, in 2003, nam Rahman DCTT over. In diezelfde tijd zocht Bezemer, die tegen de pensioengerechtigde leeftijd aanliep, een opvolger bij Speelplan. Rahman zag de mogelijkheden om DCTT en Speelplan als zusterbedrijven te laten opereren en nam ook Speelplan over. “Mijn vader vond dat mooi samengaan. Een systeem om speelsystemen beter mee te kunnen beheren, onderhouden en inspecteren én het ontwerp- en inspectiebureau Speelplan.”

'De inrichting van de buitenruimte is de sleutel om kinderen meer buiten te laten spelen'

De visie

Die combinatie maakt het mogelijk om de visie van Speelplan nog beter uit te voeren: spelen moet leuk zijn en de omgeving waarin dat gebeurt zo veilig en interessant mogelijk. Speelplan wil dat bereiken door een veilige, uitdagende en toegankelijke speelruimte realiseren en de kwaliteit ervan te waarborgen. 

In die tijd was Speelplan nog een klein bureau, maar met een ontwerper, een inspecteur en een opleider bood het wel al de basis voor een totaaloplossing voor gemeenten. In de jaren vanaf 2003 groeide Speelplan daardoor. “We namen iemand met een pedagogische achtergrond in dienst en vandaaruit adviseerden we gemeenten breder te kijken dan naar het inrichten van de speelplek alleen. Neem ook de omgeving mee: hoe komt een kind op die speelplek, wat zijn de zichtlijnen, de looproutes, afstanden tussen speelplekken, de afstanden tussen huizen en speelplekken. Zorg voor variatie tussen de speelplekken, zodat je door de wijk kan gaan.”

“Op die manier zijn we ook steeds meer beleidsadvies gaan doen. Daar zitten nu onze teams van ontwerp en beleid op, met onder andere stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten om goede adviezen te kunnen geven en mooie ontwerpen te kunnen maken.”

Die ontwikkeling sloeg aan. Tevreden gemeenten vroegen steeds meer diensten die Speelplan met het multidisciplinaire team kon leveren. Zo groeide Speelplan tot 2018 door naar een omvang met 20-25 man en werken er nu 45 man bij het Almeerse bedrijf, verdeeld over de kerntaken Advies & Onderzoek, Ontwerp, Inspectie en Opleiding. 

Onafhankelijkheid als groot goed

De eigenschap om van A tot Z een oplossing te kunnen leveren én de onafhankelijkheid die ze daarbij hoog in het vaandel hebben, is een belangrijke voorwaarde voor die groei, denkt Walid Rahman. “We kunnen ondersteunen door een beleid te schrijven waarmee een gemeente de openbare ruimte zodanig in kan richten dat de speelplekken goed en veilig bereikbaar zijn. Vervolgens kan ons ontwerpteam de speelplekken ook naar wens inrichten: op de ene plek meer sport, op de andere meer groen, elders weer traditioneel: dat kan allemaal heel divers.”

“Daarnaast hebben we een inspectieteam dat naderhand inspecties kan komen doen. Daarbij plaatsen, verkopen en repareren we niet. Dus de uiteindelijke inrichting van de plek kan door iedere leverancier die er het beste bij past, gedaan worden, we zijn niet gebonden aan leveranciers of aannemers. En we inspecteren zonder zelf de reparaties uit te voeren, ook op die manier borgen we onze onafhankelijkheid.”

'We willen de buitenruimte zo aantrekkelijk mogelijk inrichten dat de kinderen gestimuleerd worden om naar buiten gaan. Dat moet je ook voelen als je bij Speelplan werkt'

Digitale concurrentie buiten spelen

In de afgelopen twintig jaar is er het nodige veranderd in de branche. Zo heeft de speelruimte bijvoorbeeld inmiddels digitale concurrentie. Zelf is Rahman nog van de generatie “die aan zijn oren naar binnen moest worden getrokken om te komen eten”. Dat is anders nu, beaamt hij. “Maar ik denk niet dat het kind verandert, het zijn de uitdagingen die veranderen. Vroeger had een kind geen Playstation, geen telefoon en allemaal apps, niet van dergelijke triggers om binnen te blijven. Daarnaast zijn er meer gescheiden ouders of gezinnen met twee werkende ouders, de infrastructuur is anders: er zijn niet altijd ouders die de boel in de gaten houden, waardoor ouders het veiliger vinden om de kinderen binnen te houden.”

Hij voelt het maatschappelijke belang om de jeugd weer de buitenruimte in te krijgen. Kinderen kunnen doordat ze te weinig bewegen gewichtsproblemen krijgen. Of oogklachten doordat ze te veel op tablets, smartphones of gameconsoles zitten. “Dat geef ik ook mee: we verkopen geen product maar een dienst: we willen de buitenruimte zo aantrekkelijk mogelijk inrichten dat de kinderen gestimuleerd worden om naar buiten gaan. Dat moet je ook voelen als je bij Speelplan werkt.”

Die inrichting van de buitenruimte is de sleutel om kinderen meer buiten te laten spelen, is de overtuiging van Rahman. “Onze rol daarin is de verbinding tussen speelplekken, de variatie tussen speelplekken en het creëren van uitdagende en veilige speelplekken.” Oog voor innovatie is daarbij belangrijk. “Samen met bijvoorbeeld speeltoestellenleveranciers zorgen we voor digitale, interactieve  speelaanleidingen, zodat kinderen soms zichzelf met hun telefoon kunnen uitdagen of anderen kunnen uitnodigen daarheen te komen. Dat zijn mooie en interessante innovaties die eraan bijdragen dat we die kinderen naar buiten krijgen.”

Veiligheid en duurzame dienstverlening

Speelplan is het eerste inspectiebureau dat door de NVWA erkent is als gespecialiseerd bureau voor het controleren van de technische eisen van speeltoestellen en ondergronden volgens het WAS (Warenwet Attractie en Speeltoestellen). Een speerpunt is dan ook veiligheid, een onderdeel waarvoor Rahman binnen de branchevereniging Spelen en Bewegen verantwoordelijk is.

'Duurzame dienstverlening is een van de kernwaarden van Speelplan. Bij de inrichting van de buitenruimte nemen we bredere maatschappelijke opgaven mee'

Ook daar heeft hij door de jaren heen veel zien veranderen waarop ingespeeld moest worden: “Vroeger lagen er in de speeltuin  betontegels of rubberen tegels, nu heb je bijvoorbeeld allemaal kunstgras, rubberen gietvloeren, rubberen tegels met valdemping. Die normen zijn natuurlijk veel meer versterkt en in 1998 in een wetgeving vastgelegd.”

Qua digitaal beheer zijn er stappen gemaakt. “Toen ik begon met inspecteren, ging je op pad met een fotocamera en met lijstjes, nu is dat allemaal gedigitaliseerd. Dat begon ook in 1998 met Data Control. De transponder, een chip, plaatste je in het speelelement en die kon je uitlezen om te inspecteren. Nu gaat dat inmiddels zonder transponders maar met een QR-code en gps en dan kun je op je tablet of telefoon een inspectie doen. De volgende stap is dat we kijken hoe we met Artificial Intelligence de data in onze systemen verder kunnen analyseren.” 

Speelplan zit niet stil en beweegt mee met de ontwikkelingen. Zo is. “We spelen in op de maatschappelijke opgaven en zijn gecertificeerd conform de CO2 -prestatieladder niveau 5. Bij de inrichting van de buitenruimte nemen duurzame dienstverlening een van de kernwaarden van Speelplanwe bredere opgaven mee, zoals klimaatadaptie – waterberging - en het tegengaan van hittestress. Bovendien proberen we hergebruik te stimuleren zodat speeltoestellen- of onderdelen waar mogelijk een tweede leven krijgen.” 

Buitensportplan

Sinds de coronatijd heeft het buitensporten buiten de sportaccommodaties een vlucht genomen. Meer dan vroeger wordt er naast spelen en bewegen in één adem gesproken over sporten en ontmoeten.  Dat is altijd al zo geweest, vindt Rahman. “Een speelplek moet altijd al zorgen voor sociale cohesie, voor kinderen, ouder, grootouders en de buurt. Volgens ons komt dat automatisch op gang als je de buitenruimte goed inricht en de kinderen naar buiten krijgt. Dan leren ze spelen en als ze ouder worden, wordt dat bewegen en sporten.”

Hij vervolgt: “Natuurlijk is sinds corona meer aandacht gekomen voor sporten in de buitenruimte en is urban sports zoals freerun, skateparken en calisthenics in opkomst. Daar richt de gemeente ook ruimte voor in. En dat is iets wat wij ook al langer deden via Speelplan, maar waar we in 2020 Buitensportplan voor hebben opgericht, om die focus ook op die buitensporten te richten. We hebben enkele mooie freerun- en calisthenicsparken mogen ontwerpen. Daar zijn ook weer normen en richtlijnen voor en leiden we ook gemeenteambtenaren in op zodat die normen en richtlijnen leren kennen.”

Trots en toekomst

Over het antwoord op de vraag waarop hij het meest trots is, hoeft Rahman niet lang na te denken. “Op ons mooie team met bereidwillige mensen die zich met elkaar dag- en nacht inzetten om de klant tevreden te stellen.” Als hij er een project moet uitlichten, wordt het moeilijker: dat zijn vaak grote projecten als de natuurspeeltuin De Hoef in Leidsche Rijn, de herinrichting van de Rotterdamse speeltuin Hillesluis of referenties als die van De Efteling en Artis. “Maar ik ben net zo trots op een heringericht schoolplein of de belangrijke blokplek waar kinderen na het eten nog even kunnen spelen. Of op het  mooie freerunpark in Alphen aan den Rijn dat we met participatie van allerlei freerunners hebben ontworpen en dat  nu overal vandaan freerunners trekt.” 

Hij besluit: “We zijn begonnen voor het kind, dat is inmiddels breder geworden door spelen, sporten en bewegen en de andere maatschappelijke opgaven die daarbij mee worden genomen. Natuurlijk gaan we mee in die ontwikkelingen, maar we bewaken wel onze basis dat we kinderen van jongs af aan naar buiten willen krijgen, zodat ze later in hun systeem hebben dat sporten en bewegen gezond en leuk is.”