Huiskamersfeer centraal bij herinrichting Duitse dorp Alpen

Alpen heeft te maken met vergrijzing van de inwoners, jongeren trekken naar de grotesteden. Om deze trend te doorbreken heeft het gemeentebestuur besloten het dorp een ware metamorfose te geven. Alpen heeft een levendige middenstand, is goed verbonden metde hoofdinfrastructuur en gesitueerd in een prachtig plattelandsgebied. Om zich te wapenen tegen de uitdagingen van plattelandskrimp, moesten deze kwaliteiten worden ingezet om ook jonge families te motiveren zich in Alpen te vestigen. In verschillende fases wordt daarom de openbare ruimte van het Duitse dorp aangepakt.

Het ontwerp voor de herinrichting is gemaakt door landschapsarchitectenbureau Felixx uit Rotterdam. “In eerste instantie werd er een competitie uitgeschreven voor de herinrichting van de hoofdstraat in Alpen”, vertelt Deborah Lambert, partner bij Felixx. “We hebben voorgesteld om het beschikbare budget voor de herinrichting van de winkelstraat, in te zetten voor een serie ingrepen verspreid over het dorp. Daardoor konden we een bredere impact realiseren op de leefkwaliteit van Alpen. De gemeente ondersteunde onze aanpak, en we hebben de selectie gewonnen. Vervolgens hebben we samen met De Zwarte Hond een masterplan uitgewerkt, waarin negen deelprojecten worden gedefinieerd. Het zijn plekken die sport- en spelaanleidingen toevoegen, wandelen fietsroutes verbinden, en ruimte maken voor ecologie en cultuurbeleving. Ze versterken de sociale structuur van het dorp, met een rijk pallet aan voorzieningen voor zowel jonge als oudere bewoners in het dorp.

Rathausstrasse

Het eerste project, Rathausstrasse, is nu gerealiseerd. Een deel van het centrum in Alpen is door de herinrichting omgetoverd tot een gemeenschappelijke
woonkamer. Het is ingericht met een fontein. Daarop zijn een reeks uitvergrootte woonkamermeubels geplaatst: een sofa als bank, een grote staande lamp, hangende feestlampen, een fietsenstalling als boeksteunen en meerstammige bomen in bakken als een bos bloemen op tafel. De op maat gemaakte straatmeubelen en bijpassende sfeervolle verlichting maken het woonkamergevoel compleet. Grijsen ontwikkelde speciaal voor het Duitse dorp Alpen een nieuwe bank voor het centrum: de Retrobank. De onderscheidende buitenbank is inmiddels opgenomen in het assortiment. “Daarnaast hebben we vier hanglampen met gebogen mast ontwikkeld”, vertelt Patrick Grijsen, Algemeen directeur van Grijsen Park- & Straatdesign. “De lampen geven het gebied echt een huiskamergevoel."

Duitse delegatie

Toen duidelijk werd dat Felixx de opdracht mocht gaan uitvoeren kwam er een delegatie uit Duitsland, samen met een afvaardiging van Felixx, naar het hoofdkantoor van Grijsen in Winterswijk. “Tot de burgemeester van Alpen aan toe”, vertelt Patrick Grijsen trots. “Dat vond ik echt gaaf. Felixx heeft een ontwerp gemaakt voor het straatmeubilair. Tijdens het overleg is bekeken of het technisch gezien ook mogelijk is om het te realiseren binnen het beschikbare budget. Naast de hanglampen en bankjes hebben we ook op maat gemaakte afzetpalen en met hout afgewerkte fietsbeugels gemaakt. Daarnaast zijn we nu bezig om grote plantenbakken te ontwikkelen die passen bij het woonkamergevoel. Wij kunnen alles maken, maar je hebt wel te maken met prijs, kwaliteit en uitstraling. Alles moet daarbij kloppen. Het mooiste van ons vak is gezamenlijk met andere partners mooie producten ontwikkelen. Dat is zeker gelukt voor de herinrichting van het dorp Alpen.” Alpen is een mooi oud dorp, zo ondervond Patrick Grijsen tijdens de verschillende bezoeken. “Het is belangrijk dat het straatmeubilair past bij de uitstraling van het dorp. Felixx heeft vanaf het begin ingezet op de combinatie hout en staal voor het straatmeubilair. Daar hebben wij verder op ingespeeld. De hele stad krijgt dezelfde uitstraling, dat geldt ook voor de producten die we nog gaan ontwikkelen”, aldus Patrick Grijsen. 



Felixx ontwikkelde voor Alpen uiteindelijk drie strategieën om de huidige economische omstandigheden te behouden, de sociale voorzieningen te versterken en de ecologische prestaties van het dorp te verbeteren. De eerste strategie creëert een karakteristieke dorpsstraat voor winkels en commerciële functies. De tweede strategie verenigt alle bestaande aangelegde landschappen binnen en rond het dorp en verandert ze in een actieve groene gordel met verschillende faciliteiten. De derde strategie is de transformatie van het centrum naar een gemeenschappelijke woonkamer.

Bewonerstraject

Om tot deze strategieën te komen, voerde Felixx en De Zwarte Hond uitvoerig overleg met bewoners en lokale ondernemers. Er is vroegtijdig begonnen om bewoners te vragen naar hun ideeën voor het dorp Alpen. Na het opstellen van het voorlopig ontwerp is er een informatiemarkt geweest waarbij we de negen locaties hebben bezocht. Mensen konden zo aangeven wat ze wel en niet mooi vonden. Het was een open competitie waarbij we drie keer in Alpen zijn geweest om de plannen te presenteren. Ook tijdens deze fase zaten bewoners aan tafel die op onze plannen konden reageren. Ze gaven vooral aan dat ze locaties wilden hebben met een hoge verblijfskwaliteit. Wij zijn vervolgens met het woonkamerconcept gekomen.

In de zoektocht naar het meest geschikte straatmeubilair kwam Felixx al snel uit bij Grijsen. “Zij zijn een heel vakkundige partij. Op het moment dat we gestart zijn, waren er nog maar weinig partijen die een open traject met ons konden aan gaan, waarbij het straatmeubilair vanaf het nulpunt ontworpen kan worden. Sinds dit project werken we vaak samen met Grijsen. Zo hebben we samen bijvoorbeeld het entreeplein voor Brussels Airport ingericht. In de oude situatie was dit een Park+Ride. Na de aanslag op het vliegveld moesten auto’s op deze plek plaatsmaken voor een parkentree met veel groen. Grijsen is een constructieve partij die goed nadenkt over oplossingen. Ze kunnen een ontwerp of idee makkelijk vertalen naar de praktijk.”

Nederlandse makelij

Lambert bezocht Alpen afgelopen zomer voor het laatst. “Ik zag dat veel ouderen gebruik maken van de huiskamer en dat mensen die in het centrum werken op de bankjes komen lunchen. Het is mooi om te zien dat het gebied ook echt als huiskamer gebruikt wordt.” Ook Patrick Grijsen is zeer tevreden met het project. “Het mooiste is dat we samen met een Nederlands architectenbureau iets moois gemaakt hebben voor een Duitse opdrachtgever. We doen meer projecten bij onze oosterburen, maar dan werken we vooral samen met Duitse landschapsarchitecten. Nu komt alles uit ons kleine kikkerlandje. Mooi om te zien dat we dit voor elkaar weten te krijgen.”

Dit artikel is verschenen in Straatbeeld 5, thema Projecten & Producten. Download hier gratis het magazine!

Grijsen park & straatdesign
Winterswijk
0543 - 516950
www.grijsen.nl