Alphen aan den Rijn wil met gebruik multikokers regie houden in ondergrond

De pilots zijn onderdeel van het nieuwbouwproject Biezenlanden en het reconstructieproject Waterrijk-Oost, beide in Boskoop. In het project Biezenlanden - met 23 vrije kavels - heeft de gemeente het gebruik van de multikokers opgelegd aan de projectontwikkelaar. In Waterrijk is de gemeente verantwoordelijk voor de aanleg en draait daarmee op voor de extra initiële kosten. Op basis van het ‘niet-meer-dan-anders-principe’ dragen telecomaanbieders KPN en Ziggo bij tot het niveau van vermeden graafkosten. 

“We zien wildgroei in de ondergrondse infrastructuur”, zegt Ed Wesenaar, projectmanager Klimaatadaptatie en openbare ruimte bij de gemeente Alphen aan den Rijn, over de achterliggende argumentatie. “Er zijn zoveel ontwikkelingen dat de beschikbare ruimte vol raakt. Voor klimaatadaptatie en vergroening hebben we de ondergrond hard nodig. Regie op kabels en leidingen houden blijft lastig, maar met dit instrument kunnen we beter sturen.” 

Voor klimaatadaptatie en vergroening hebben we de ondergrond hard nodig. Met dit instrument kunnen we beter sturen en dirigerend optreden

Onvoldoende urgentie

“Oplossingen zoals deze multikokers moeten bij de gemeente vandaan komen”, vervolgt hij. Netbeheerders voelen de urgentie die volgt uit de volle ondergrond nog onvoldoende. Daarom is het zo belangrijk dat er ruimte is voor dergelijke pilots.” “Hier ligt inderdaad een taak voor de gemeente”, vult Hoenders aan. “Het aanwijzen van tracés leidt tot een betere benutting van de beschikbare openbare ruimte, een betere kwaliteit van de ondergrondse infrastructuur en minder graafbewegingen door een afname van storingen, waarmee ook de veiligheid van de leefomgeving toeneemt. Het leidt alles bij elkaar tot verlaging van de maatschappelijke kosten.”

Met de toepassing van de multikokers wil de gemeente herstelkosten voor straatwerk na aanleg en herstel van glasvezelnetwerken voorkomen. Met name in woonerven zoals Biezelanden, waar kabels en leidingen altijd onder straten of parkeerplaatsen liggen, zijn die kosten dusdanig hoog dat de hogere aanlegkosten daar tegenop wegen. De kokers zijn toepasbaar bij installaties direct onder de bestrating en vergen minder ruimte dan vier individuele mantelbuizen.

Voordelen van het gebruik van de multikokers zijn er ook vanuit het perspectief van de telecomaanbieders. De kwetsbare glasvezelkabels liggen beschermd in de ondergrond, waardoor storingen als gevolg van graafschades sterk afnemen, kosten en capaciteit voor herstelwerk worden beperkt en de leveringszekerheid toeneemt. De multikokers zijn van gerecycled kunststof, opnieuw recyclebaar en hebben een levensduur van naar verwachting minsten tachtig jaar.

Praktische insteek

De gemeente Alphen aan den Rijn heeft gekozen voor een praktische insteek. “De kabelkokers die we in Boskoop gebruiken, bestonden al, maar waren in eerste aanleg voor een andere toepassing ontwikkeld”, Bovendien is het mogelijk om in de bouwrijpfase de kabel 'op rol' aan te brengen om deze later naar de woning te definitief te realiseren. De kabel is hierdoor tijdens alle bouwactiviteiten beschermd. “Samen met de producent hebben we het product voor deze toepassing doorontwikkeld. De eerste voorwaarde daarbij was dat de aanleg eenvoudig is. Verder zijn er inmiddels nieuwe onderdelen ontwikkeld, bijvoorbeeld doorvoeringen ten behoeve van de huisaansluitingen.” 

Paerel dacht het idee van de zogeheten crosscube/huisaansluiting unit uit. Hierin zitten diverse mogelijkheden om de aansluiting richting de woningen te realiseren. Het systeem is ‘overrijdbaar’, dus het kan vrij hoog in de ondergrond gelegd worden. “Omdat we in Boskoop slappe bodem hebben en dus te maken hebben met grote zettingen, voorziet het systeem in opzetstukken, zodat we de huisaansluitingunits bij reconstructie kunnen verhogen. Er zijn inmiddels ook koppelingen ontwikkeld die aansluiten op de bestaande systemen, alsmede hulpstukken om aansluitingen naar bijvoorbeeld handholes, de standaard kasten en boringen maken.” 

Langetermijninvestering 

De voordelen van het kokersysteem moeten zich vooral op langere termijn uitbetalen. Bij de reconstructies die in de slappe Boskoopse bodem frequent aan de orde zijn, worden graafkosten en mogelijke graafschades voorkomen. Doordat de multikokers uit vier compartimenten bestaan, is het relatief eenvoudig om de kabels van een derde of vierde aanbieder toe te voegen. 

De initiële kosten zijn hoger dan bij traditionele aanleg van telecomkabels. Paerel: “"We zijn ongeveer twee jaar bezig, dus we kunnen nog geen goed beeld over de terugverdientijd geven. We weten wel dat we tot nu toe nul schades hebben en dus ook geen straatwerk hebben moeten herstellen. In de minimale kosten bij herstel zit de grote winst en bij het aanbrengen van nieuwe aansluitingen." De initiële kosten willen we terughalen. Dat doen we bij Biezenlanden door de projectontwikkelaar te verplichten de kokers als basisinfrastructuur aan te leggen. De gemeente vindt deze duurdere structurele oplossing gerechtvaardigd, omdat de herstelkosten na graafwerkzaamheden bij calamiteiten of uitbreiding daar erg hoog zijn. Door het gebruik van het kokersysteem worden de beheerkosten en de overlast voor de omgeving tot een minimum beperkt.” 

De pilotprojecten zijn soepel verlopen. Hoenders: “We krijgen de ruimte van de wethouder om oplossingen te vinden voor de uitdagingen die we in de ondergrond tegenkomen. Dat proberen we met pilots waarvan we van tevoren niet weten of het ook echt lukt.” 

De afstemming tussen de betrokken afdelingen van de gemeente gaf geen problemen. “Intern waren we vrij snel rond”, stelt Paerel. “Ook de wegbeheerders waren positief. Daarna zijn we in gesprek gegaan met de netbeheerders. Het heeft anderhalf jaar gekost om KPN en Ziggo te overtuigen. In dat proces hebben de telecombedrijven meegedacht over de verdere verfijning van het kokersysteem. Voor hen was het vooral belangrijk dat er gemakkelijk afgetakt zou kunnen worden naar de huisaansluiting. Verder wilden KPN en Ziggo er vanwege het risico op verstoring van het signaal liever geen elektrakabels in. Wij wilden de multikokers ook gebruiken voor de kabels voor openbare verlichting. Om de telecombedrijven over de streep te halen, is die optie vervallen.” 

‘Het is overduidelijk dat als we zaken ondergronds niet goed regelen, we bovengronds een groot probleem hebben’

Afstemming

Kijkend naar de toekomst wil de gemeente onderzoeken wat nodig is om bij volgende nieuwbouwprojecten ook de bekabeling voor de openbare verlichting in de kokers toe te voegen. Daarnaast zijn de ogen gericht op verbreding naar renovatietrajecten. Wesenaar is ervan overtuigd dat bundeling van kabels en leidingen noodzakelijk is. “Oplossingen zoals multikokers zullen steeds vaker toegepast worden. Gebruik ervan is nu vastgelegd in de Leidraad Inrichting Openbare Ruimte. Dat betekent dat de afspraken ten aanzien van de kokers van toepassing zijn in de anterieure overeenkomsten. Dat is de manier om tot structurele toepassing te komen. In de praktijk betekent het dat wij als gemeente de locatie voor het systeem aanwijzen.”

Bron: COB

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met het COB, een netwerkorganisatie gericht op het verzamelen, ontwikkelen en ontsluiten van kennis over en gerelateerd aan ondergronds ruimtegebruik. Het COB publiceerde dit artikel eerder in haar publicatie De Verdieping. Meer informatie over het COB vind je op hun website cob.nl