Clausplein Eindhoven: van versteend en grauw naar groen en prettig

“Voorheen was het Clausplein een kaal grijs plein, en wat je nu ziet is een plek waar jong tot oud zich vertoeft in een mooie groene omgeving”, stelt Rik Thijs, wethouder Groen en Openbare ruimte van de gemeente Eindhoven. “De winkels eromheen komen tot leven en slaan de deuren naar buiten open en de burgers komen er nu vaker om te verblijven en te recreëren.”

Het Clausplein voor de vergroening

Niet alleen is het Clausplein nu een fijne en groene verblijfsplek, ook is de transformatie van het plein erg belangrijk in het kader van regenwateropvang, zo vervolgt de wethouder. “We hebben in een binnenstedelijk klimaat, bovenop een parkeergarage, een park gerealiseerd, wat fungeert als wateropvang”, legt hij uit. “Net voor de zomervakantie, toen ik het project samen met de minister mocht openen, was er meteen een test in de vorm van een grote regenbui. Van omwonenden hoorde ik dat de wateroverlast veel minder was dan voorheen, wat dus betekent dat de wateropvang goed werkt. Het zorgt er hiermee voor dat het riool niet overbelast wordt en het regenwater op een goede manier wordt hergebruikt in de stad.”

Het infiltratiesysteem is opgebouwd met plastic kratten met daarin capillaire konen. De kratten worden gevoed vanaf de omliggende daken en door kolken en lopen wanneer ze volledig gevuld zijn over naar het regenwaterriool. “Zo ontstaat er als het ware een natuurlijk systeem die ervoor zorgt dat het niet overstroomt, maar er tegelijkertijd ook geen verdroging optreedt.”

De vergroening van de Eindhovense binnenstad is broodnodig, zo stelt Thijs. Dit dient namelijk meerdere belangen, zoals het tegengaan van hittestress, maar ook het creëren van een prettige leefomgeving voor mens en dier. Het type aanplanting is hierbij divers, waardoor de biodiversiteit wordt bevorderd. “Door meer groene plekken in de binnenstad te creëren, kunnen de omliggende stadsparken ook beter met elkaar verbonden worden, waardoor meer eenheid ontstaat.”

Bij het uitvoeren van het project heeft de gemeente veel hulp gehad van de buurt. “Zo leveren de vastgoedeigenaren bijvoorbeeld het water van de daken van hun gebouwen aan het systeem en zijn de bewoners heel duidelijk bij het project betrokken in een soort klankbordgroep. Ze hebben bijvoorbeeld kunnen meedenken over de vormgeving. Alle verschillende partijen zien het belang van een mooi groen plein zoals het Clausplein.”

Hoe het infiltratiesysteem werkt, weet de wethouder goed uit te leggen: “Het waterinfiltratiesysteem is opgebouwd uit plastic kratten die over het parkeerdek van de garage heen gelegd zijn. Daarbovenop is een speciaal samengesteld grondsubstraat en de beplanting gekomen. De kratten houden het water vast wanneer er teveel water is, en wanneer droogte ontstaat zuigt dat zich weer naar boven toe op voor de planten en bomen.”

Het vernieuwde Clausplein is vormgegeven met materialen van het oude plein. De stenen van het plein zijn in de vorm van looppaadjes teruggebracht en ook zijn een aantal lantaarnpalen en grondspots opnieuw ingezet. “We hebben dus ook gericht gekeken naar hoe we het project zo circulair mogelijk konden inrichten.”


De opening van het Clausplein door wethouder Rik Thijs en Cora van Nieuwenhuizen, minister IenW

Het vergroeningsproject van het Clausplein is niet een op zich staand project. “Natuurlijk is het zo dat we de verdere binnenstad na dit project ook willen gaan vergroenen. Dit project en de daarop volgende projecten zijn onderdeel van een overkoepelend Europees programma van Unalab, waaronder binnen een stad in Finland, een stad in Italië en het Nederlandse Eindhoven gekeken wordt hoe klimaatadaptieve inrichting in de vorm van ‘nature based’- solutions, dus op natuur geïnspireerde manieren, vormgegeven en gemonitord kan worden. Dit is dus ook echt vanuit de natuur bedacht, er komen dus ook geen pompen aan te pas.”

De hittegolf in augustus was meteen een goede test om te kijken hoe het heringerichte Clausplein om kon gaan met warmte. Zoals eerder in dit artikel al te lezen, hielp de nieuwe inrichting tegen wateroverlast. “De hittegolf was voor veel mensen natuurlijk even slikken, maar wat je zag bij het Clausplein was dat juist tijdens deze hittegolf mensen hier graag verblijven. Het nabijgelegen koffietentje gaat ook ideeën bedenken om het verblijven van de bewoners nog leuker te maken, bijvoorbeeld door het verzorgen van lunchpakketjes, zodat mensen ook in het park hun lunch kunnen nuttigen en het echt een fijne verblijfsplek wordt.”

Het verblijfsgebied op het Clausplein is naast groen ook afgewisseld met bankjes. Tevens is er een soort ‘Teletubbielandschap’ gecreëerd met gras, zodat je hele leuke plekjes krijgt waar je lekker onderuitgezakt kunt zitten. De bomen zijn in heuveltjes geplant zodat ze voldoende ruimte hebben om te groeien. “Een positief bijeffect is dat de mensen die er gaan zitten de plekjes ook goed schoonhouden en hun troep weer meenemen. Dat laat naar mijn idee ook wel zien dat de inwoners zelf ook erg blij zijn met en genieten van deze plek.”

Al met al is de transformatie van het Clausplein van een stenig plein naar prettige groene verblijfsplek met optimale waterinfiltratie goed ontvangen door zowel burgers als ook vastgoedeigenaren en winkeliers. Wel heeft het eindresultaat van het project relatief lang op zich laten wachten. “Dat had met verschillende factoren te maken, maar vooral omdat het in een binnenstad wel lastig is om te realiseren. Maar omdat het eindresultaat zo positief ontvangen is, krijgen we nu al veel vragen over wanneer het volgende plein vergroend wordt. Het is dus een mooi begin, maar we zijn er nog niet.”

De herinrichting van het Clausplein kan gezien worden als startpunt van het zoveel mogelijk vergroenen van de Eindhovense binnenstad. “We gaan bijvoorbeeld de rivier de Gender  die vroeger door de hele stad liep weer naar boven halen in delen van het centrum. Het Clausplein is alleen maar aansporing om dit soort projecten zo snel en zo goed mogelijk in gang te zetten.”