Plantenbakken verfraaien en vergroenen Dordtse binnenstad

Slijpen aan een diamant 

Maarten Burggraaf, wethouder in Dordrecht en onder meer verantwoordelijk voor een levendige binnenstad, vertelt over de voorgeschiedenis. “In 2022 heeft de raad een toekomstvisie voor de binnenstad vastgesteld, ‘Slijpen aan een diamant; toekomstbeeld Binnenstad Dordrecht’. In die visie, opgesteld door de gemeente samen met vastgoedeigenaren, horeca en winkeliers, stelden we, dat we al een prachtige binnenstad hebben, met mooie historische panden en monumenten. Tegelijkertijd constateren we echter ook dat we moesten investeren om de belevingswaarde van de binnenstad nog verder te vergroten. Daarmee willen we meer bezoekers naar de binnenstad trekken en het verblijf van die bezoekers in de stad verlengen.”  

Vergroenen  

De visie gaf ook aan dat voor een betere belevingswaarde het nodig was om de binnenstad te vergroenen. “We hadden namelijk best een versteende binnenstad.” De gemeente wilde die vergroening vanuit verschillende perspectieven aanpakken: “Allereerst vanwege de klimaatverandering, de hittestress, de waterretentie, waarbij we steeds meer te maken hebben met piekbuien, en de behoefte aan meer biodiversiteit. Daarnaast was er het perspectief om meer belevingswaarde te creëren. Je ziet namelijk in loopstroomonderzoeken dat groen bijdraagt aan meer belevingswaarde, aan een langer verblijf van recreanten in de binnenstad en dus uiteindelijk ook aan meer omzet.” 

Plantenbakken en waterveiligheid 

In Dordrecht kwam er nog een ander aspect bij, zegt Burggraaf: “We hebben een binnenstad met veel dijklichamen. Dat betekent dat waterveiligheid een belangrijk thema is. Het waterschap geeft daarom aan dat je niet zomaar bomen in de dijk kunt zetten, omdat die de dijk zouden verzwakken. De consequentie daarvan is dat je in grote delen van de binnenstad vergroening moet gaan zoeken in plantenbakken.” 

Plantenbakken hebben bovendien een voordeel ten opzichte van permanente vergroening, vertelt Burggraaf. “Bij locaties zoals het Statenplein, waar veel evenementen plaatsvinden, maken ze dubbelgebruik mogelijk omdat je ze kunt weghalen. Het feit dat de plantenbakken verplaatsbaar zijn, heeft bovendien als voordeel dat je kunt testen wat de beste locatie is. Je kunt er daarnaast mee experimenteren wanneer je overweegt parkeerplekken in de binnenstad op te heffen. Blijkt de parkeerplek toch nodig, dan haal je de plantenbak gewoon weer weg.”  

Snelheidsremmende oplossing 

De plantenbakken spelen ook in op een wens die tijdens het participatietraject bij veel bewoners en ondernemers in de binnenstad naar voren kwam, zegt Burggraaf: “Ze wilden een oplossing die een snelheidsremmend effect hebben voor de auto’s. Dat kun je ook bereiken met betonblokken, maar plantenbakken doen hetzelfde en dragen ondertussen bij aan de vergroening.”    

Een ander belangrijk argument tenslotte om te kiezen voor plantenbakken is van financiële aard. Burggraaf: “Het vergroenen van de binnenstad is een proces van vele jaren, waarmee veel geld gemoeid is. Door te kiezen voor plantenbakken kun je het langzaam uitbouwen, al naar gelang er financiële middelen beschikbaar zijn. Daarnaast kun je faseren wanneer het financieel moeilijk is. Bovendien past het in onze financiële systematiek waarbij we kijken naar exploitatie- en lifecycle kosten in plaats van naar investeringskosten.” 

Kwaliteit, uitstraling en eenheid in verscheidenheid 

Bij de keuze voor de juiste plantenbakken waren namelijk, naast de prijs, met name de kwaliteit en de uitstraling belangrijk, zegt Burggraaf. “Je wilt graag dat alles wat je toevoegt in de openbare ruimte de beeldkwaliteit die er al is, nog verder versterkt. Daarbij wilden we wel eenheid in verscheidenheid. De binnenstad bestaat uit verschillende gebieden met elk hun eigen typische karakter. We zochten dus ook een leverancier met een voldoende divers aanbod om daarop in te kunnen spelen. Bij Furns was dat het geval.” Furns beschikt naast wisselende afmetingen over 20 tot 30 materialen die kunnen worden toegepast, variërend van bamboe, hardhout en houtcompensiet met gerecycled plastic tot cortenstaal. 

Adriaan van Tilborg is projectleider Openbare Ruimte en Ruimtelijke Kwaliteit bij de gemeente Dordrecht. Hij licht toe wat bij de selectie van de juiste plantenbak van belang was: “De gemeente heeft meerdere offertes opgevraagd. Belangrijk detail was, naast de kwaliteit en prijs, dat de bakken op pootjes moesten kunnen staan zodat ze makkelijk verplaatsbaar zijn. Dordrecht heeft veel evenementen en dan moet het mogelijk zijn om deze bakken in de binnenstad snel te kunnen verplaatsen.”  

Productieproces in eigen beheer 

Furns kwam prijstechnisch als beste uit de bus. Daarna bracht de gemeente Dordrecht een bedrijfsbezoek aan Furns in Uden om een indruk te krijgen van het bedrijf en om te zien of er voldoende vertrouwen was om met elkaar een contract aan te gaan. Van Tilborg: “Tijdens dat bezoek kregen we een hele goede indruk van het bedrijf en het productieproces. Het gehele productieproces is in eigen beheer waardoor Furns niet alleen goedkoper kan produceren, maar ook in staat is om makkelijk maatwerk te leveren. Bovendien kunnen ze snel inspelen op eventuele reparaties of beschadigingen.”  

Het sprak de gemeente ook aan, dat duurzaamheid hoog in het vaandel staat bij Furns. Van Tilborg: “Furns hanteert in hun bedrijfsvoering het principe van de R-ladder: Reduce, Re-use, Repair, Remanufactre en Recycle. Duurzaamheid zie je in alles terug. Zo draait het productieproces bijvoorbeeld volledig op zonne-energie. Maar ook andere principes zoals Social Return zijn belangrijk.” 

Houten en cortenstalen plantenbakken 

In het voorjaar van 2024 zijn de eerste plantenbakken in de binnenstad van Dordrecht geplaatst. Inmiddels staan verspreid over de binnenstad 120 houten en cortenstalen plantenbakken. De bakken hebben een lengte van minimaal 60 en maximaal 120 centimeter. De hoogte is maximaal 60 centimeter.  

Van Tilborg: “Op sommige plekken hebben we gekozen voor lage rechthoekige bakken zodat ze niet het zicht op de etalages wegnemen.” In de bakken is overwegend gekozen voor wintergroene beplanting om zo het hele jaar rond een groene uitstraling te houden. De winkeliers en de bewoners gaan de bakken met planten onderhouden.  

Terrassen met vlonders 

Tijdens de coronaperiode kon in de horeca binnen vaak geen omzet meer gemaakt worden. Daarom werden veel terrassen op straat uitgebreid. Burggraaf: “In het verleden was de omgeving daar huiverig voor, omdat ze vreesden voor overlast. Tijdens de coronaperiode zagen ze de andere kant: dat het een enorme verbetering kan zijn van de leefbaarheid op straat. Dat inzicht heeft ertoe dat geleid dat de gemeente nu van een deel van de tijdelijke terrasuitbreidingen definitieve terrasuitbreidingen kan gaan maken.” 

“Je gaat de straatprofielen echter niet openbreken, omdat ze zijn aangelegd voor een afschrijvingstermijn van tientallen jaren”, vervolgt de wethouder. “Tegelijkertijd wil je toch de kwaliteit van de leefbaarheid op straat verbeteren. Bovendien zitten terrasuitbreidingen soms op locaties waar we eveneens evenementen organiseren. Vlonders zijn dan een perfecte oplossing.” Van Tilborg vult aan: “Vooralsnog willen we drie vlonders gaan realiseren van 14 meter lang en maximaal 2,40 meter breed. De vlonders worden omgeven door corstenstalen en houten plantenbakken zodat je een mooie afscheiding krijgt.” Burggraaf: “Dat laatste is ook belangrijk vanwege de verkeersveiligheid. De terrassen zitten vaak op locaties waar ook auto’s langskomen. Tegelijkertijd kunnen de vlonders en bakken gemakkelijk worden weggehaald bij evenementen.”  

De planning is dat de vlonders met plantenbakken in het voorjaar van 2025 geplaatst worden. Wel moet besluitvorming hierover nog plaatsvinden. Mocht die positief uitvallen, dan kijken Burggraaf en Van Tilborg ernaar uit om ook bij dit project samen te werken met Furns, omdat het bedrijf heeft laten zien dat het bedrijf de juiste partner is om het te produceren en te leveren.  

FURNS 
Uden 
0413 – 395262 
furns.nl