Heringerichte pleinen geven centrum Veendam eigentijds en stijlvol karakter

Peter van Wingerden, projectleider van de gemeente Veendam legt uit: “De gemeente is al jaren bezig met een masterplan waarbij  de focus vooral ligt op het centrumgebied. De doelstelling hierbij is om het centrum aantrekkelijker te maken voor winkelend publiek én voor ondernemers. Met het centreren van winkels in het kernwinkelgebied en het verfraaien van het Raadhuisplein en  Veenlustplein is hier een mooi begin mee gemaakt.” 

Aantrekkelijk verblijfsgebied 

Het  Raadhuispleinen Veenlustplein maken ondertussen deel uit van een toekomstbestendig winkelcentrum, waar mensen langere tijd kunnen verblijven. De herinrichting is onderdeel van een veel breder beleid van de gemeente om het kernwinkelgebied aantrekkelijker en bruisender te maken.Daarin werkt de gemeente ook nauw samen met de winkeliers en pandeigenaren. Naast het verfraaien van de openbare ruimte zijn er onder andere subsidiemogelijkheden voor verplaatsing van winkels naar het kernwinkelgebied én voor het opknappen van winkelgevels. Pandeigenaren en ondernemers maken goed gebruik van deze regeling en nemen zelf initiatief om gevels aan te pakken om het totale winkelgebied een aantrekkelijkere uitstraling te geven. 

Eigentijds karakter  

Het centrum heeft met de nieuwe pleinen een eigentijds en stijlvol karakter gekregen. Om dit te realiseren heeft de gemeente Veendam landschapsarchitect en stedenbouwkundige Frans Beune ingeschakeld voor het maken van een inrichtingsplan. Beune legt uit: “Het ontwerp moest niet alleen een mooi verblijfs- en winkelplein worden, maar de nieuwe pleinen fungeren ook als trekker om het aantal bezoekers aan het centrum van Veendam te vergroten”, vertelt hij.  

“Als ouders aan hun kinderen vragen of ze meegaan shoppen, moeten ze in koor roepen:‘Alleen als we naar Veendam gaan!’” voegt Beune schertsend toe.  “Zo hebben we uiteindelijk voor elkaar gekregen dat aan de ene kant van het plein veel terrasruimte is gecreëerd en aan de andere kant mooie banken en andere openbare zitgelegenheden zijn gerealiseerd”, vult Van Wingerden aan. 

Modern ontwerp  

De pleinen zijn volledig omzoomd door horeca en winkels. Aspecten zoals bevoorrading zijn meegenomen in het ontwerp. De pleinen zijn hiermee niet alleen gezellig en mooi, maar ook functioneel. In het ontwerp is speciaal aandacht geschonken aan het monumentale gemeentehuis. Dat heeft met de herinrichting van de pleinen een prominente ligging gekregenin het totaalbeeld. Het raadhuis is echt een onderdeel geworden van het Raadhuisplein en komt hiermee uitstekend tot zijn recht. 

Zorgvuldig gekozen materialen  

De samenhang tussen de twee pleinen is gerealiseerd door op de overgang van het smalle Raadhuisplein naar het brede Veenlustplein een waterkunstwerk te plaatsen, dat inspeelt op de verbreding van Raadhuisplein naar Veenlustplein, en dat gebruik maakt van het hoogteverschil tussen de beide pleinen. Het gaat om een cortenstalen fontein in een rond bassin van geelachtig graniet. De fontein verbeeldt ‘groeikracht’: een stevige jonge plantenstengel met knop. De stengel is gemaakt van geperforeerd cortenstaal en de knop van roestvrijstaal. Het water ontspringt met veel kracht aan de binnenkant van de holle rvs-knop. Het fonteinbassin stort over in een watergoot van zwart graniet, die midden over de watertrap stroomt. In de treden van deze trap zijn een dertigtal bedriegertjes aangebracht. Zowel fontein met bassin, watergoot, als bedriegertjes bieden volop speelaanleidingen voor de jeugd. De keuze voor graniet is bewust gemaakt: “Graniet is hard en weinig poreus, het water trekt er niet in en het materiaal is daardoor ook niet vorstgevoelig”, legt Frans Beune uit. Het middengedeelte van het Veenlustplein is enigszins verdiept aangelegd en omringd met lijngoten. Hierdoor kan het plein in vorstperiodes worden omgetoverd tot een schaatsbaan.  

 


Voor het straatwerk van de middengedeeltes van de beide pleinen is gebruik gemaakt van straatbaksteen in keiformaat met twee contrasterende tinten: zandkleur en bordeauxrood. “Het straatwerk is in een art-deco-achtig verband ontworpen”, schetst Beune. De middengebieden rondom de fontein zijn ingekaderd door betonbanden met fijn basaltsplit in de toplaag; hierdoor zijn de antracietgrijze banden kleurvast. Voor de aanstrating naar de gevels is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van donkerrode hergebruikte straatbaksteen. 

Participatie bij het ontwerpen   

Bij het tot stand komen van de plannen voor het herinrichten van de pleinen zijn pandeigenaren, omwonenden en ondernemers betrokken. Door gezamenlijk te werken aan een ontwerp, hebben stakeholders (omwonenden, ondernemers en pandeigenaren) de mogelijkheid om mee te denken over het openbaar gebied. Hierdoor ontstaan vaak leuke ideeën. Een van de betrokkenen opperde het idee om een speels element toe te voegen aan het ontwerp. Dat is de basis geweest voor het aanleggen van de bedriegertjes. 

Bouwteam 

Voor het uitwerken en vaststellen van het definitieve ontwerp is een bouwteam geformeerd. Samen met ingenieursbureau RoyalHaskoningDHV en aannemer Roelofs heeft de gemeente in rap tempo, binnen enkele maanden, het integrale uitvoeringsontwerp gemaakt.Over de uitvoering is Van Wingerden tevreden: “Een bouwteam is een ideale vorm van aanbesteden voor complexe herinrichtingsprojecten in het centrum”, stelt hij. Deze samenwerkingsvorm levert tijdwinst op, biedt mogelijkheden voor inbrengen van innovatieve oplossingen en kostenoptimalisatie. Tijdens het proces in het bouwteam schuiven verschillende deskundigen aan de tekentafel aan om hun expertise in te zetten. Met een gefaseerde uitvoering van de werkzaamheden, wordt overlast voor omwonenden en aanliggende winkels tot een minimum beperkt. 

Tevreden partijen 

De uitvoering is niet alleen succesvol verlopen voor de uitvoerders zelf, ook de omwonenden, winkeliers en bezoekers van het centrum zijn tevreden. “Er was relatief weinig overlast voor de omwonenden en bezoekers”, vertelt Van Wingerden. “Vooraf werd het hele plan door sommigen als zeer ambitieus en kostbaar gezien. Toen de uitvoering eenmaal op gang kwam, sloegen de meningen radicaal om. Vrijwel iedereen was enthousiast. Uiteindelijk is dit ook gebleken toen we het eindresultaat, op een mooie warme dag, aan onze plaatsgenoten presenteerden tijdens een officiële onthulling van de nieuwe pleinen. Met veel enthousiasme werden de nieuwe pleinen in gebruik genomen door de inwoners van Veendam. Kinderen kunnen hun geluk niet op, tijdens warme zomerdagen spetteren zij in het water van de fontein en de bedriegertjes.”  

Trots op het resultaat  

Al met al is de herinrichting een geslaagd project, zo stellen Beune en Van Wingerden.  “De gemeente heeft echt geïnvesteerd in een aantrekkelijkere openbare ruimte, en het resultaat mag er zeker zijn”, zo vertelt Van Wingerden trots. 
 

De winkeliers hebben zelf ook hun steentje kunnen bijdragen binnen het herinrichtingsproject. Zo hebben ze hun panden verfraaid en zien de gevels er op veel plekken een stuk aantrekkelijker uit. Verder is het herinrichtingsproject niet slechts beperkt gebleven tot het Raadhuisplein en Veenlustplein maar is het verder doorgetrokken. Ook de Promenade, de aansluiting naar het overdekte winkelcentrum, is gereconstrueerd. Hiervoor zijn deels dezelfde materialen gebruikt, zodat de uitstraling van de pleinen wordt doorgetrokken. De vernieuwing van de Promenade sluit aan op de herinrichting van het Raadhuisplein en Veenlustplein. De materialen die hiervoor zijn gebruikt zijn ook (deels) gebruikt voor de herinrichting van de Promenade. Hiermee wordt de uitstraling van de nieuwe pleinen doorgetrokken richting de Promenade.

Verder bouwen aan een bruisend centrum  

Nu de herinrichting van deze twee pleinen en de Promenade zo succesvol verlopen is, smaakt het naar meer voor gemeente Veendam. Het is de bedoeling om ook het Kerkplein en het Museumplein aan te pakken. “Na deze positieve eerste aanzet voor het verfraaien van het centrum, gaan wij gedreven aan de slag met het verder moderniseren van het volledige centrumgebied. Wij bouwen samen met inwoners en ondernemers verder aan een bruisend centrum voor Veendam”, aldus Van Wingerden.  

Dit artikel is verschenen in Straatbeeld 02/2019. Lees meer van Straatbeeld in onze bibliotheek.