Co-creatie in de openbare ruimte: van idee tot werkelijkheid

Op het gebied van straatmeubilair zijn opdrachtgevers en ontwerpers op zoek naar optimale oplossingen voor hun ontwerpen. Door co-creatie met Grijsen, specialist op het gebied van straatmeubilair, worden oplossingen gerealiseerd die anders onmogelijk waren gebleven.  

Verschillende vormen van co-creatie

"Er is steeds meer sprake van co-creatie", vertelt Patrick Grijsen. "Er ligt veel druk op de openbare ruimte, dat maakt het realiseren van projecten vaak best complex. Gemeenten, architecten of ontwerpers hebben ideeën om de openbare ruimte in te richten. Wij hebben de technische expertise om van een idee tot de creatie te komen. Doordat we al dertig jaar producten maken voor de openbare ruimte hebben we expertise die opdrachtgevers niet hebben. Het beheer, onderhoud, materiaalkeuze en de opbouw van een product heeft zoveel verschillende facetten. We kunnen elkaar daar heel mooi in aanvullen."

Patrick Grijsen vertelt dat een aanpassing van een standaardproduct vaak al een oplossing kan bieden. De maatvoering wijzigen of een andere materiaalkeuze doorvoeren komt regelmatig voor.  Daarnaast zijn er projecten met co-creatie die nog verder gaan. Zo ontwikkelden ze het kunstwerk Peel Plaza bij Capital C in Amsterdam en samen met West8 een speciale buitenbank.  

"Bij elke productgroep heb je daarbij specifieke uitdagingen. Bij meubilair wil je dat het goed zit, dat het materiaal goed past bij het ontwerp en natuurlijk moet het lang meegaan. Bij afvalbakken heb je ook te maken met de gebruiksvriendelijkheid en de duurzaamheid van onderdelen."

Totstandkoming van co-creatie  

Afgelopen zomer werd een van de co-creatie projecten van Grijsen zichtbaar voor het publiek. Een bijzonder kunstwerk werd gerealiseerd in de openbare ruimte in samenwerking met kunstenaar Gabriel Lester en opdrachtgever Capital C in Amsterdam. Dit startte met een telefoontje van Gabriel Lester naar Grijsen. Lester kende Grijsen van het straatmeubilair in Amsterdam.  

"We hebben kennisgemaakt en gesproken over de mogelijkheden van de samenwerking. Wat onze expertise is, hoe we het project zouden kunnen realiseren. Dit voortraject is door onze verkoopafdeling verzorgt. Op het moment dat de samenwerking concreet werd heb ik de technische realisatie van dit maatwerk project op me genomen."

De hoge kwaliteitsstandaard bij Grijsen was voor de opdrachtgever belangrijk, voor Grijsen was het prettig dat de opdrachtgever een duidelijk doel voor ogen had, de vingerafdruk van de ontwerper moest echt zichtbaar zijn. Samen vonden de partijen het fantastisch om zo’n uitdaging aan te gaan en iets unieks te creëren. "Zulke samenwerkingen zijn uniek, van een eenvoudig telefoontje zijn we tot een kunstwerk in de openbare ruimte gekomen. Dat is wel iets om samen heel trots op te zijn."

Van idee tot realisatie   

Co-creatie begint altijd met een idee of een doel. Het vraagt vaak lange tijd totdat de daadwerkelijke realisatie gestart kan worden. "Je hebt te maken met allerlei partijen. Ik zou vaak graag sneller willen maar je hebt hier gewoon mee te maken. Dit vraagt van alle partijen veel geduld en doorzettingsvermogen. Bij het ontwerp van de buitenbank met West8 kostte dit anderhalf jaar, bij Peel Plaza nam het hele proces vijf jaar in beslag."

West8 zocht een leverancier die kwalitatief hoogwaardig meubilair kon produceren en ook een stabiele kwaliteit kan leveren. West8 had een idee voor een luie bank, Grijsen heeft met de expertise het ontwerp van de bank geoptimaliseerd zodat de levensduur en de kwaliteit van de bank nog beter werd.  

Deze luie bank die de naam Vista gaat dragen wordt binnenkort geïntroduceerd van binnenlands Douglashout. In Nederland is er nog geen luie bank ontwikkeld voor de openbare ruimte die zo duurzaam is. Dat maakt deze co-creatie heel bijzonder.  

"Bij Peel Plaza begonnen we met een ontwerp van Gabriel Lester. Dan ga je het technisch uitwerken. Bij het inmeten van de locatie bleek dat het niveauverschil in het terrein groter was. Dat betekende dat het ontwerp aangepast moest worden. En dan zijn er veel partijen die in zo’n project een rol hebben nutsbedrijven, de gemeente, inspraakprocedures. Onder het tracé liggen leidingen van hemelwater, riool en inspectieputten."

"Dit is verwerkt in de vlonderdelen van het element zodat ze bereikbaar blijven. Naast het kunstwerk liggen groenstroken. Dat vraagt afstemming met de gemeente Amsterdam. Ook was het belangrijk dat de wortels van de bomen niet teveel druk kregen van de vlonders. Daarvoor is er een bomenspecialist geweest om exact aan te geven hoe de fundering en het graafwerk het best uitgevoerd kon worden. Het is een puzzel waarbij alle stukjes uiteindelijk gelegd moeten worden."

Tot in de kleinste details 

De uitdrukking ‘the devil is in the details' wordt maar wat vaak bewaarheid. De details kunnen een project maken of breken. Dat gaat van het afwerkingsniveau van het hout tot de verlichting die ’s avonds een extra beleving toevoegt.

"Bij Peel Plaza hebben we bijvoorbeeld een model gemaakt om de verlichting te testen. Waar schijnt het licht naar toe en hoe kun je de verlichting het beste monteren. Dat was best een puzzel waar we gelukkig heel goed uitgekomen zijn. Dit soort dingen hebben we ook uitgebreid besproken met Gabriel. Hij had de eindbeslissing over de uitvoering en wij hebben natuurlijk veel voorstellen gemaakt vanuit onze expertise." 

Een succes maken van co-creatie 

Om tot succesvolle co-creatie te komen hebben alle partijen een gezamenlijke ambitie en vertrouwen in elkaar nodig. “Ik vond het een mooi ontwerp en wilde het graag zo realiseren het de opdrachtgever helemaal tevreden maakt. Daarin verschilt dit project eigenlijk niet van andere projecten, dat heb ik ook bij een enkele buitenbank of een afvalbak. Daar word ik blij van en daar ben ik trots op."

"Bij Peel Plaza is het zo gaaf om te zien dat er veel gebruik van gemaakt wordt. Het is een kunstwerk, toch functioneel en het past prachtig bij het gebouw en in de openbare ruimte. In de werkplaats heb ik wel eens gedacht wat is het toch groot. Het is 25 m lang en bijna 8 meter breed. Maar het past echt perfect op plek en het is echt een aanwinst.”

Peel Plaza bij Capital C 

Amsterdam Capital C is een creatieve locatie in Amsterdam voor bijeenkomsten, werkplekken en inspirerende events.  Voor de buitenruimte wilde Capital C samen met kunstenaar Gabriel Lester een kunstwerk voor de buitenruimte realiseren. Het element in de openbare ruimte bestaat uit een aantal vlonders, die op verschillende plekken ‘open gepeld’ lijken.

De grote krullen verbeelden daarbij het bevriezen van de tijd. Amsterdam is niet de eerste plek waar een soortgelijk kunstwerk wordt geplaatst. Eerder ontwierp Lester ook al ‘kunstlandschappen’ voor projecten in Zweden en Colombia, al waren deze niet altijd permanent. Dit kunstwerk zal na montage op de locatie blijven en dienen als prettige verblijfsplek. 

Meer over Capital C

De werken van Gabriel Lester 

In de werken van Gabriel Lester komt de tijd vaak tot stilstand. Als een bevroren moment wordt beweging gevangen en vastgelegd. We worden uitgenodigd om te reageren en een driedimensionaal, sculpturaal moment te activeren. het afschillen van het terras bootst een dergelijk gebaar na, aangezien het oppervlak van een dek suggereert dat op het punt staat te worden afgescheurd.

Naast het gebaar van het stoppen van de tijd, zinspelen Lesters werken vaak op het cinematografische, waar traditioneel scènes en opnames worden geknipt, aan elkaar geplakt en verbonden uit stroken celluloid. Deze filmstroken zouden kunnen worden opgevat als het aflopen van de filmspoel. De PolyLester peels van Peel Plaza combineren het idee van tijd die is stilgezet, zodat de bezoeker en gebruiker in haar of zijn eigen tijd onderdeel van kan worden. 

Meer over Gabriel Lester

De ‘relaxte’ bank van West8 en Grijsen op het Marktplein in Apeldoorn 

Bij de herinrichting van het Marktplein in Apeldoorn heeft Grijsen samengewerkt met West8. Zij mochten het winnende ontwerp van het Marktplein uitvoeren. Er is gekozen voor een ontwerp van een robuust plein, omdat het Marktplein gebruikt wordt voor een vrij intensieve markt, waar ook meerdere keren per jaar evenementen plaatsvinden, zoals een beachvolleybal toernooi en een kermis. Ook heeft West8 voor het Marktplein, in samenwerking met Grijsen, een bank ontwikkeld.

"We wilden een bank maken met de robuustheid van de Veluwe, en tegelijkertijd ook met materiaal dat van de Veluwe afkomstig is", aldus Kees Schoot van West8. "De mensen die op het Marktplein rondlopen, zijn daar over het algemeen aan het recreëren. Dit is ook de reden dat we bij het ontwerp van de banken rondom het plein hebben gekozen voor een wat meer gekantelde zitting, wat een meer relaxte houding kan realiseren. Zodat de mensen rustig kunnen bijkomen van hun bezoekje aan de markt."

Meer over West8