Creativiteit en lerend vermogen van kinderen omhoog door het groene schoolplein

Nelissen is sinds haar eigen kinderen klein waren steeds meer betrokken geraakt bij natuur en speelruimte voor kinderen. “Dat is begonnen bij de speelruimte van hun kinderopvangorganisatie. Later hebben we samen met andere ouders ook het plein van hun basisschool aangepakt en zijn we deze gaan vergroenen. Daar is een soort passie uit ontstaan om met kinderen en natuur bezig te zijn.” 

Van essentieel belang 

Deze passie is er tot op de dag van vandaag nog steeds. Vanuit Stichting Springzaad ondersteunt Nelissen scholen bij het vergroenen van hun schoolplein. Buiten spelen en in aanraking komen met de natuur is essentieel voor kinderen, betoogt ze. “Dit omdat uit allerlei onderzoeken blijkt dat dit goed is voor de psychosociale, motorische en cognitieve ontwikkeling. Het is belangrijk dat kinderen kunnen opgroeien in een groene leefomgeving, omdat natuur zo belangrijk voor ze is. Maar tegenwoordig is het steeds minder vanzelfsprekend om je te begeven in de natuur.”  

Ze vervolgt: “Er is steeds minder natuur. De bebouwing rukt op en daardoor is de natuur minder vaak binnen handbereik. Daarnaast is de verleiding van digitale middelen tegenwoordig enorm groot. Dit alles maakt dat er steeds minder kinderen zijn die opgroeien in de nabijheid van de natuur en kennismaken met alles wat groeit en bloeit. Juist daarom is het zo belangrijk om meer in te zetten op groene schoolpleinen. Zo krijgen kinderen een band met natuur en gaan ze er beter voor zorgen. Dat werkt door tot op volwassen leeftijd. Dat is een belangrijke reden om ervoor te zorgen dat je schoolpleinen vergroent en een stukje van die natuur terug kunt brengen.” 

Buiten spelen ondergeschikt  

Tot zo´n vijftien jaar geleden werd het schoolplein vooral gezien als de sluitpost bij nieuwbouw van een school. Toen werd veel aandacht besteed aan het gebouw en het schoolplein was van ondergeschikt belang. “Gelukkig is dit de laatste jaren wel aan het veranderen. Langzamerhand zijn er steeds meer voorbeelden van mooie natuurrijke speelplekken. Daarbij zijn er steeds meer leerkrachten en directeuren die er ook de voordelen van inzien.” 

Het is volgens Nelissen wel een lastig proces. “Scholen zijn het niet gewend om dit soort processen op te pakken. Voor het realiseren van een groen schoolplein heeft het team een lange adem nodig en het is soms lastig om andere partijen zoals ouders, leerkrachten et cetera over te halen. Kinderen worden natuurlijk een stuk viezer, dus dat is wel even wennen, zowel voor ouders als voor de school. Een goed ontwerp kan hier wel verschil maken; de zandbak bijvoorbeeld niet situeren bij de ingangen om te zorgen dat het zand zoveel mogelijk op het plein blijft in plaats van mee naar binnen gelopen wordt.” 

Als een plein eenmaal is aangelegd, zijn er voornamelijk positieve reacties, onderstreept Nelissen. “Van directeuren en leerkrachten krijgen we terug dat er sinds de komst van het groene schoolplein minder wordt gepest en fijner wordt gespeeld. De kinderen zijn er gewoon heel blij mee.” 

Advies en ondersteuning 

Het groene schoolplein heeft dus veel voordelen, benadrukt Nelissen, maar er moet vooraf veel geregeld worden. “Vanuit de provincie Overijssel draait een groot programma om scholen zo goed mogelijk te ondersteunen. Bijvoorbeeld op het gebied van informatie over een goed ontwerp en het educatief gebruik van het plein, maar ook over het financiële aspect. Verder hebben we inmiddels een netwerk van groene ondersteuners zoals hoveniers en ontwerpers. Deze ondersteuners hebben laten zien dat ze kennis en ervaring hebben van groen schoolpleinen, zodat zij scholen kunnen helpen bij de ontwikkeling van hun groene plein. Voor scholen organiseren we wij bijeenkomsten en excursies naar goede voorbeelden. Overigens loopt niet alleen in de provincie Overijssel zo’n programma, er zijn veel andere provincies in Nederland die scholen ondersteunen om hun schoolplein te vergroenen.” 

Schoolplein als onderwijsplek 

Een groen schoolplein is er niet alleen om te spelen, maar kan ook ingezet worden in het onderwijs zelf. Zowel voor natuuronderwijs, als voor andere vakken. “Bewegend leren is enorm in opkomst”, vertelt Nelissen. “Als kinderen meer bewegen, is het makkelijker om stof op te nemen. Je kunt daarmee het nodige onderwijs naar buiten verplaatsen.”  

Uit onderzoek van Jantje Beton blijkt dat leerkrachten dit wel graag willen, maar niet altijd weten hoe ze dit moeten aanpakken. “Dat zijn ook onderwerpen waar we zowel binnen Stichting Springzaad als de provincie Overijssel scholen in willen ondersteunen”, vervolgt Nelissen. “Daar liggen heel veel kansen.” 

Zeker als je een plein goed groen inricht: met veel variatie in beplanting, hoogtes en allerlei soorten spel die je creëert, maakt het ook dat kinderen veel gevarieerder spelen en hun eigen plek vinden, stelt Nelissen. “Meer spelmogelijkheden zorgen ervoor dat de sfeer en dynamiek op het plein veel evenwichtiger verdeeld kan worden”, legt Nelissen uit. “Als een schoolplein echt goed vergroend is en er is een goede variatie aan materialen en beplanting, doet dit veel meer beroep op de fantasie en creativiteit van kinderen. Natuur is altijd in ontwikkeling, dus er is van zichzelf veel meer uitdaging dan op een plein met tegels en metalen speeltoestellen. Kinderen zijn daarnaast van zichzelf gefascineerd door natuur, zo daag je kinderen automatisch meer uit.” 

Petitie 

Elk schoolplein in Nederland zou een groen schoolplein moeten zijn, dat vindt niet alleen Nelissen. “Onlangs is er namelijk een petitie aangeboden aan de Tweede Kamer dat elk schoolplein in Nederland groen moet zijn”, vertelt Nelissen trots. Het is mooi om te zien dat het belang van groene schoolpleinen steeds meer aandacht krijgt.”