IoT Stadslab Den Bosch als voorloper in slimme oplossingen

De oorsprong van het IoT Stadslab Den Bosch 

“Het Stadslab is zo’n vijf à zes jaar geleden ontstaan”, vertelt Bart Broekhoven, die nu twee jaar verantwoordelijk is voor de professionalisering van het initiatief. Wat ooit begon als een experiment met sensoren en IoT-technologie in de openbare ruimte, is inmiddels uitgegroeid tot een belangrijk onderdeel van de gemeentelijke datastrategie. Broekhoven licht toe: “Het begon met het testen van technologieën zoals sensoren in de openbare ruimte, maar we merkten al snel dat er een grotere ambitie nodig was.” 

Met de stad als ‘proeftuin’ werd het IoT Stadslab succesvol ingezet voor experimenten, maar om de impact te vergroten, is Broekhoven gevraagd een ambitieus plan uit te werken dat niet alleen technologie implementeert, maar ook structureel bijdraagt aan het beleid en de dagelijkse uitdagingen van de vakafdelingen . Dit plan sluit aan bij het coalitieakkoord en biedt de basis voor groei, met de juiste bemensing en benodigde budgetten. 

Samenwerking met onderwijs en bedrijfsleven 

Een belangrijk kenmerk van het IoT Stadslab is de samenwerking met andere partijen. Broekhoven legt uit: “We werken samen met onderwijsinstellingen, bedrijven en andere stakeholders in een zakelijk ecosysteem. Dit stelt ons in staat om breder te denken en verder te kijken dan de gemeentelijke afdelingen alleen.” De samenwerking is wederzijds voordelig: onderwijsinstellingen brengen de nieuwste kennis en technologieën in, terwijl bedrijven de praktische, specialistische expertise leveren. Dit ecosysteem maakt het mogelijk om innovatieve oplossingen te ontwikkelen die niet alleen de gemeente, maar ook de bredere regio ten goede komen. 

“Het samenwerken met practoraten, lectoraten en universiteiten zorgt ervoor dat we altijd op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen,” vertelt Broekhoven. “Het is belangrijk dat we niet alleen technologie implementeren, maar dat we ook leren van de specialisten uit zowel het bedrijfsleven als onderwijsinstellingen. Dit maakt ons flexibel en in staat om nieuwe uitdagingen aan te gaan.” 

Van sensoren naar informatie 

Een van de belangrijkste thema’s binnen het IoT Stadslab is het gebruik van data om de leefomgeving te verbeteren. Broekhoven benadrukt het belang van technologie, maar vooral de waarde van data: “Technologie is vaak niet het probleem. De vraag is: welk probleem lossen we ermee op? We moeten altijd eerst nadenken over de maatschappelijke toegevoegde waarde.” Het is een proces waarin de juiste data wordt verzameld, geanalyseerd en omgezet naar concrete oplossingen voor de stad. 

Het IoT Stadslab maakt gebruik van een breed scala aan sensoren en communicatietechnologieën. Dit varieert van sensoren die waterkwaliteit en verkeersdrukte meten, tot technologieën die drukte in de stad kunnen registreren. De gegevens die via deze sensoren verzameld worden, worden opgeslagen in het zogenaamde Urban Data Platform, een open source platform van de gemeente Den Bosch. Dit platform is speciaal ontworpen voor het opslaan van kleine datapunten met een hoge frequentie, zoals temperatuurmetingen of bodemvochtigheidsmetingen. 

Volgens Broekhoven is de kracht van data dat het niet alleen objectieve informatie biedt, maar ook kan bijdragen aan een beter ontwerp van de stad: “Door gebruik te maken van een Digital Twin, kunnen we al deze data visueel maken. Dit helpt om de impact van verschillende ontwerpen te analyseren en beter onderbouwde keuzes te maken.” 

Participatie en transparantie 

Innovatie is niet alleen iets voor de technologische experts. Het betrekken van burgers is een cruciaal onderdeel van de aanpak van het IoT Stadslab Den Bosch. Broekhoven vertelt: “Burgers worden mondiger en willen meer betrokken zijn bij beslissingen die hun leefomgeving aangaan. Voor de gemeente is dit een kans. Het is belangrijk om de burger niet alleen te informeren, maar ook actief te betrekken bij het proces.” 

Een voorbeeld hiervan is een meting van lichtvervuiling in een tunnel onder het spoor, waar bewoners zich storen aan de koplampen van auto's die door de tunnel rijden. Door middel van objectieve metingen kan het IoT Stadslab vaststellen hoe vaak en wanneer de lichtvervuiling zich voordoet, waardoor er een betere oplossing gevonden binnen de gebiedsontwikkeling kan worden gevonden . 

Daarnaast zijn er initiatieven waarbij bewoners zelf sensoren toepassen om bijvoorbeeld luchtkwaliteit te monitoren. Zo kregen bewoners rond de A59 de kans om de luchtvervuiling in hun buurt zelf te meten. “Op die manier kunnen bewoners mee kijken en zien wat er daadwerkelijk speelt. Dat creëert rust en vertrouwen”, zegt Broekhoven. 

Data als sleutelfactor 

De integratie van data in gebiedsontwikkeling is een ander belangrijk speerpunt van het Stadslab. De steeds grotere complexiteit van stedelijke ontwikkeling vraagt om nieuwe benaderingen. Broekhoven legt uit: “Binnenstedelijke gebiedsontwikkeling brengt steeds meer dynamiek en complexiteit met zich mee. Data kan helpen om betere keuzes te maken, bijvoorbeeld door de buitenruimte te monitoren en extra informatie te verzamelen voor het ontwerp en inrichting van nieuwe wijken.” 

De inzet van sensoren in de buitenruimte levert waardevolle data die gebiedsontwikkelaars kunnen helpen om hun projecten te verbeteren. Bijvoorbeeld door te meten hoe de verkeersstromen in een nieuw ontwikkelingsgebied zich ontwikkelen of door inzicht te krijgen in de luchtkwaliteit. 

Doorzetten op de lange termijn 

Als we kijken naar de toekomst, ziet Broekhoven de rol van het IoT Stadslab als essentieel voor het verder ontwikkelen van slimme en duurzame oplossingen voor de stad. “Innovatie is geen eenmalige actie, het is een langetermijnproces”, zegt hij. Het IoT Stadslab blijft zich richten op het versterken van de samenwerking met andere partijen en het creëren van een ecosysteem waarin kennis en technologie continu worden gedeeld. Dit biedt Den Bosch de kans om in de voorhoede te blijven als het gaat om slimme, duurzame stedelijke ontwikkeling. 

Broekhoven concludeert: “Als we willen dat onze steden toekomstbestendig zijn, moeten we blijven innoveren en technologie inzetten op een manier die echt bijdraagt aan de kwaliteit van leven van de inwoners.” 

Samenwerken, leren en innoveren 

Het IoT Stadslab Den Bosch is een levend voorbeeld van hoe innovatie en technologie kunnen bijdragen aan het verbeteren van de openbare ruimte. Door intensieve samenwerking met onderwijsinstellingen en bedrijven, het gebruik van slimme sensoren en data-analyse en door de betrokkenheid van burgers, zorgt het IoT Stadslab ervoor dat Den Bosch niet alleen technologisch vooruitstrevend is als Datastad, maar ook een plek blijft waar bewoners zich gehoord voelen en invloed kunnen uitoefenen op de toekomst van hun leefomgeving. “De kracht van innovatie ligt in samenwerking, het gebruik van de juiste data, en het blijven leren van elkaar. Dat is de sleutel naar een toekomstbestendige stad”, besluit Broekhoven.