30 jaar beweging in het spelen 

Dertig jaar geleden lag de verantwoordelijkheid vooral bij de kinderen zelf. Ouders riepen regelmatig “goed uitkijken hè”, maar daar bleef het dan vaak ook bij. Wel kwamen er steeds meer speeltuinen met hekwerken en waren er, met name in de grotere steden, speeltuinen met toezichthouders. Deze toezichthouders, vaak ome Jan of tante Greet, keken er dan vooral op toe dat de kinderen geen ‘gekke dingen’ op of bij de toestellen deden. Staand schommelen was dan bijvoorbeeld ‘streng verboden’.

Toestellen werden vaak door vrijwilligers gebouwd en de professionele leveranciers waren wel in opkomst, maar nog lang niet zo machtig als nu. Van veiligheidsnormen had nog niemand gehoord. De eerste leveranciers gingen vanaf de jaren 80 volgens de Duitse Industrie Normen (DIN-norm) werken, eigenlijk de voorloper van de huidige Europese normen.

In maart 1997 is het WAS van kracht geworden en moest er door leverancier en beheerders volgens Europese veiligheidsnormen gewerkt worden. Toestellen, ondergronden en de omgeving moesten vanaf die tijd aan voorgeschreven normen voldoen en moeten regulier gecontroleerd worden.  


Speeltuin in de jaren 90

Duurzaamheid

Bij de inrichting van speelplekken werd hier 30 jaar geleden niet of nauwelijks rekening mee gehouden. Hardhout werd nauwelijks gecertificeerd en een certificaat werd dan ook niet verplicht gesteld door opdrachtgevers. Wel kwam in deze tijd ook het besef van duurzaamheid en milieu steeds meer naar boven. Zo werden palen en balken van gerecycled kunststof aangeboden. Gedurende de eerste jaren van de jaren 2000 werden de eisen voor het gebruik van hout steeds strenger. Er kwamen certificaten voor hardhout en de eisen voor het verduurzamen van hout zijn in de loop der jaren ook steeds strenger geworden.

Sinds een paar jaar willen steeds meer opdrachtgevers circulair gaan werken. Voor leveranciers en overige betrokken partijen is dit in sommige gevallen weer een spannende uitdaging. Bij het schrijven van dit artikel lopen inrichters en leveranciers tegen de PFAS-problematiek aan. Hoe groot dit probleem is en blijft, is nog niet vast te stellen.

Sporten

Sport en spel werd ook 30 jaar geleden geïntegreerd. Denk aan de eerste trimbanen, tafeltennistafels en voetbaldoeltjes. Eind jaren 80 werden deze al in of rondom de speeltuinen geplaatst om deze plekken multifunctioneel te maken. Er zijn in de afgelopen 30 jaar veel buitensporten bijgekomen. Denk hierbij aan calisthenics, Freerunning, Slackline, Bootcamp en skaten. Sport en Spel blijken ook vaak een perfecte combinatie om jong en oud samen te brengen.

Participatie

Ook hier zien we een verandering. Dertig jaar geleden waren het vooral dorps-, en wijkraden die een grote rol hadden bij het tot stand komen van speelplekken. Veelal lag de inspraak bij de volwassenen en daar zien we wel een grote verandering. De inspraak van jeugd is steeds belangrijker geworden en deze wordt dan ook veelal meegenomen in de participatietrajecten van tegenwoordig.

Toekomstverwachting

Mede door de digitalisering zijn kinderen steeds minder buiten te vinden. Daarnaast vinden kinderen hun omgeving al snel saai en is de speeltuin voor kleine kinderen. Hier wordt door ontwerpers, beleidsbepalers, beheerders en andere steekhouders steeds meer naar gekeken; hoe krijgen we de kinderen weer buiten?

Speeltuinen

Al sinds de opkomst van speeltuinen hebben deze een sterk sociaal karakter. Dertig jaar geleden werd er door vrijwilligers al hard gewerkt om ervoor te zorgen dat kinderen met plezier konden spelen. Dit karakter zien we, met name bij de beheerde en georganiseerde speeltuinen nog steeds.



Bij gemeenten komt steeds vaker de vraag te liggen om van alle kleine speeltuintjes weer een grote speeltuin te maken waarbij deze als huiskamer van de wijk of het dorp gezien wordt. Waar we elkaar tegenwoordig, door alle hectiek van de wereld, als buren nog wel eens mislopen is de functie van het bankje in de speeltuin met daaromheen lachende kinderen nog steeds hetzelfde en kan het op een eenvoudige manier voor verbinding zorgen.

Kortom; spelen, sporten, bewegen voor jong en oud zal zijn functie nooit verliezen. Sterker nog, door genoemde gezondheidsproblemen en de verstedelijking van veel gebieden zal de vraag naar plekken om samen te komen, om te bewegen, om te spelen, om te sporten, alleen maar verder toenemen.

Dit artikel is verschenen in Straatbeeld 6 / 2019. Download hier het magazine!