OVL-monitor: marktpartijen positiever over veiligheid dan overheden

dinsdag 22 april 2025

Jaarlijks monitort en rapporteert de stichting OVLNL in de OVL-monitor de stand van zaken in de openbare verlichting. Ook dit keer biedt het eindrapport een schat aan informatie over allerlei onderwerpen. In het rapport speelt, onder meer in acht interviews met experts uit de branche, veiligheid de hoofdrol. Dit thema komt ook terug in een aantal enquêtevragen. We zetten de belangrijkste uitkomsten op een rij.

Tekst: Beatrijs Oerlemans

Maar liefst 184 respondenten vulden dit keer de enquêtes in: 105 vanuit de overheden en 79 vanuit marktpartijen. Veel aspecten van het werkgebied komen aan bod: beheer en onderhoud, klimaatdoelen, circulariteit, lichtvervuiling, led, slimme verlichting, aanbesteding, storingen, installatieverantwoordelijkheid, et cetera. Extra aandacht is er dit keer voor veiligheid. Dit thema speelt bij openbare verlichting op allerlei manieren een rol: verkeers- en sociale veiligheid, elektrische veiligheid, product- en objectveiligheid, veilig werken langs de weg en in verontreinigde bodem.

Opvallende score voor circulariteit

Bij de overheden staat ‘energiebesparing & CO2-reductie’ met stip op 1 als belangrijkste maatschappelijk thema. Led scoort het hoogst als belangrijkste technische ontwikkeling. Dit is al negen jaar onveranderd.

Bij de marktpartijen is dit jaar een verschuiving zichtbaar. Voorgaande jaren scoorde hier energiebesparing/CO2-reductie het hoogst, net zoals bij de overheden, en vond men telemanagement de belangrijkste technische ontwikkeling. Dit keer staat circulariteit op 1, als belangrijkste maatschappelijk thema én als belangrijkste technische ontwikkeling. Een dubbele eerste plek dus bij de marktpartijen voor het thema circulariteit.

Lichtvervuiling en lichthinder

In de lijst van belangrijke maatschappelijke thema’s staat ‘lichthinder en lichtvervuiling’ op de tweede plaats bij de overheden. Over dit onderwerp is voor het eerst een aparte vraag gesteld, namelijk: ‘Wat doet u als overheid om lichthinder en lichtvervuiling te voorkomen?’ Men kon hierbij meerdere antwoordopties aankruisen. Het hoogst scoort het dimmen van de verlichting in de avond en nacht. Maar liefst 92 procent van de respondenten vinkte dit aan. Op de tweede plek eindigt ‘We kiezen voor een kleurtemperatuur van 3000 kelvin of lager’, 65 procent van de respondenten koos dit antwoord.

Verkeersveiligheid en sociale veiligheid

Aan de overheden is gevraagd om welke reden(en) zij buiten de bebouwde kom openbare verlichting plaatsen. 34 procent geeft aan dat er alleen verlichting geplaatst wordt vanwege de verkeersveiligheid. Bij 30 procent wordt het gedaan vanwege verkeersveiligheid en in een beperkt aantal gevallen ook vanwege sociale veiligheid. 11 procent verlicht helemaal niet in het buitengebied.

We vroegen de marktpartijen wat hun inschatting is: wat is volgens hen de reden dat overheden verlichting plaatsen buiten de bebouwde kom? De tabel laat zien dat zij een andere inschatting maken.

Waarom plaatsen overheden verlichting buiten de bebouwde kom?

Veiligheid: op orde of niet?

Hoe staat het met de veiligheid bij openbare verlichting? Hebben we het in Nederland goed op orde of juist niet? Die vraag is gesteld aan overheden en marktpartijen. Het gaat daarbij om elektrische veiligheid, productveiligheid (zoals CE-markering), objectveiligheid (zoals stabiliteit van masten), veilig werken langs de weg en veilig werken in vervuilde grond.

De grafieken in het eindrapport laten zien dat de marktpartijen in het algemeen positiever zijn dan overheden. Dit verschil is het meest opvallend bij elektrische veiligheid. Bij de overheden vindt 29 procent dat we dit (heel) goed op orde hebben. Bij de marktpartijen is dit maar liefst 60 procent.

Veiligheid vergroten

Wat is de beste manier om elektrische veiligheid, productveiligheid en de veiligheid tijdens het werk buiten te vergroten? Zijn er meer regels nodig? Of een speciaal meldpunt? De meeste respondenten zien dit niet als goede oplossingen. Zowel overheden als marktpartijen denken dat vooral meer kennis van bestaande wetten, normen en richtlijnen de veiligheid kan vergroten. Ook het beter letten op de naleving is van belang. Overigens vindt bij de overheden 12 procent dat er niks extra’s hoeft te gebeuren omdat het zo prima gaat. Bij de marktpartijen is dit 7 procent.

Meer weten?

In de OVL-monitor 2024 komt een kleurrijk palet van thema’s aan bod. Veiligheid is slechts een van de vele onderwerpen. Het eindrapport bevat antwoordgrafieken met een korte toelichting en een vergelijking met voorgaande jaren. Daarnaast worden de belangrijkste verschillen geanalyseerd tussen overheden en marktpartijen en tussen kleine en grote overheden.

In de monitor zijn interviews te lezen met de volgende experts: Johan Jonker (gemeente Dordrecht), Peter van Oosterhout (gemeente Leiden), Antoon Minten (gemeente Utrecht), Hans Willekes (provincie Gelderland), Hanneke de Boer - van der Pol (Koninklijke Visio), Marcel van Wingerde (Heijmans), Robbert Dijkema (Montad), Joannes Melis (Lichtvormgevers).